”De gelukskamer”
Auteur: Catherine Palmer
Uitgeverij: Kok, Kampen, 2002
ISBN 90 435 0530 7
Pagina’s: 303
Prijs: € 18,95. Catherine Palmer, die in de Amerikaanse staat Missouri woont, heeft al 25 boeken op haar naam staan. Twee romans zijn in het Nederlands vertaald. Allereerst verscheen de thriller ”Gevaarlijke stilte”, met als onderwerp een terroristische aanval met het pokkenvirus. ”De gelukskamer” is een psychologische roman.

De schrijfster begint haar nawoord met: „Ik had dit boek niet willen schrijven. Nooit, nooit, nooit. (…) Allereerst heb ik geen echt plot. Ten tweede wil niemand een boek uitgeven over dingen zoals dit. En ten derde ben ik bang dat het boek mijn familie op stelten zal zetten.” Deze motivatie om te schrijven spreekt me wel aan; het schrijven komt in ieder geval niet uit haar broekzak, maar uit haar binnenste.

”De gelukskamer” begint met het verhaal van Julia Chappell, een vrouw van 37 jaar. Ze is getrouwd en heeft twee dochters. Haar plannen om haar verpleegsteropleiding af te maken nu haar dochters groter geworden zijn, worden doorkruist door een onverwachte zwangerschap.

Haar ouders zijn gepensioneerde zendelingen. Al heel jong hebben ze de roeping gekregen om hun leven in dienst van God te stellen en die stem hebben ze trouw gevolgd. Eigenlijk zijn ze nog steeds niet gestopt; heel hun leven staat in het teken van het Evangelie.

Julia is hun oudste dochter. Hun tweede kind, Peter, is aan de buitenkant heel wat minder geslaagd. Zijn huwelijk staat op springen, hij heeft de universiteit niet afgemaakt en weet eigenlijk nog steeds niet goed wat hij wil worden. Hij voelt zich echt de mindere van de familie en de enige die losgeraakt is van de christelijke wortels. Hij mijdt elk contact vanwege zijn gevoel van minderwaardigheid. De jongste, door iedereen geliefde, dochter Debbie heeft anorexia. Door haar ziekte wordt de hele familie bij elkaar gebracht en dat contact veroorzaakt nogal wat heftige confrontaties.

Het zien van de ernstige toestand waarin Debbie verkeert, veroorzaakt allereerst bij haar moeder een heftige ontkenning. Ze weigert in te zien dat deze ziekte een psychische oorzaak heeft. Peter daarentegen ziet het heel anders; hij wil zijn vader en moeder ter verantwoording roepen. Waarom hebben ze nooit de veiligheid gevoeld die ze als kind zo nodig hadden? Waarom werden zij in een speelkamer gestopt bij een vreemde mevrouw, terwijl hun vader en moeder weer zo nodig moesten preken? Waarom kregen zij een inlandse vrouw toegewezen terwijl hun ouders weer bezig waren om een van 137 behaalde pinnetjes (elk pinnetje is een door hen gestichte gemeente) in het prikbord te kunnen steken als behaalde prestatie?

Waarom moesten zij altijd in een internaat wonen, terwijl ze alleen maar thuis wilden zijn? Zelfs op dit moment laten de ouders verstek gaan en komen ze niet opdagen vanwege evangelisatieactiviteiten. Peter spuugt op deze vorm van godsdienst, die aan de buitenkant een mooie boodschap uitzendt maar in de praktijk niet het beste zoekt voor de eigen naaste. „Met zo’n God wil ik niets te maken hebben”, roept hij geërgerd uit.

Doorn
Alle woede komt er uit bij Peter en hij raakt een gevoelige snaar bij Debbie. Ze geeft toe dat ze zich altijd verlaten gevoeld heeft. Julia verzet zich er eerst heftig tegen en wijst steeds maar weer op de mooie dingen die ze meegemaakt hebben als kinderen. Totdat ze zelf ook voelt: Ik heb me altijd aangepast, aangepast, en ik ben altijd het brave kind gebleven. De grote boodschap van hun kindertijd -„Doe niets waar wij ons voor moeten schamen”- heeft haar effect gehad.

Alledrie voelen ze nu duidelijk de aanwezige doorn in hun ziel. De gevoelde pijn steekt nu pas de kop op bij Julia, en als haar ouders eindelijk komen opdagen, is het niet Peter maar Julia die haar ouders ter verantwoording roept. En die confrontatie is heftig. Terwijl Debbie steeds verder wegzakt, zijn de emoties niet van de lucht. Vooral hun moeder blijft heftig ontkennen, en „pa zei geen woord tot hij zeker wist hoe zijn vrouw er over dacht.” „Eén ding moet je ze nageven: ze vormen een hecht team”, constateert Peter bitter.

Na dit dieptepunt komt er toch een wending. Peter en zijn vader voeren een gesprek onder vier ogen en misverstanden en onbegrip van beide kanten worden uitgesproken. Julia lijkt juist steeds dieper in een crisis terecht te komen. En Debbie is niet meer te redden. De climax nadert. Zal de waarheid hen nu nog vrijmaken?

”De gelukskamer” is geen roman met een hoog literair gehalte. Daarvoor is deze roman een te mooi afgerond geheel geworden. Om die prachtige afwerking te bereiken, moeten daarvoor soms wonderlijke dingen binnen één hoofdstuk gebeuren. Neem bijvoorbeeld de vader. Hoewel hij eerst het prototype van de volgzame man lijkt, die zijn vrouw klakkeloos volgt, neemt hij onaangekondigd het initiatief en ontwikkelt hij zich tot een heel goede gesprekspartner voor zijn zoon waarbij hij precies de juiste toon aanslaat. En op diezelfde avond ziet zijn zoon de onmisbaarheid van het offer van Christus en is hij een christen geworden en nog een onwankelbare ook. Het verloop van het ziekteproces van Debbie is daarentegen realistisch beschreven.

Traditionele niemand
De Amerikaanse schrijver Randy Alcorn, in het dagelijks leven betrokken bij evangelisatie en hulpverlening, zegt in de korte aanbeveling: „Lees het omdat het boeiend is, maar ook omdat u meer zult begrijpen van onze kindertijd - de verwachtingen, teleurstellingen en vreugden in het leven van een zendingsgezin.” En niet alleen in een zendingsgezin. Die verwachtingen, teleurstellingen en posities in het leven blijven boeiend. Julia zegt op een gegeven moment: „Waarom was zij zo’n vervelend, traditionele niemand? Sinds de middelbare school had zij nog steeds hetzelfde kapsel. Ze experimenteerde nooit met recepten en ze probeerde vrijwel nooit iets nieuws te maken. Zelfs haar tuin zag er jaar in jaar uit hetzelfde uit. Waarom deed ze altijd wat van haar gevraagd werd?”

Het is mooi hoe de hoofdpersonen ieder hun eigen ontwikkeling onder woorden brengen. Wat dat deel betreft is Catherine Palmer in staat levensechte, realistische ontwikkelingen te laten zien. En dat vind ik een knappe prestatie van de schrijfster.