Maar er is volgens het Russische parlement nog veel meer aan de hand. In geval van oorlog zullen de internationale verhoudingen zich wel eens zo fundamenteel kunnen gaan wijzigen, dat de ratificatie van het verdrag niet meer in het Russische belang is.

„Er zal in dat geval opnieuw de wet van de jungle kunnen ontstaan waarbij de sterken de zwakken zullen vertrappen”, meent Doema-voorzitter Gennadi Seleznjov. „Maar wij willen niet de zwakke partij zijn en daarom zullen we die raketten in de toekomst wellicht nodig hebben.”

Het Kremlin heeft teleurgesteld gereageerd op de beslissing van de Doema. „Dit verdrag heeft een onafhankelijke waarde en moet zo snel mogelijk geratificeerd worden”, aldus een woordvoerder. Het Kremlin hecht in tegenstelling tot de Doema beduidend veel meer waarde aan goede relaties met de VS.

Het betreffende ontwapeningsverdrag (SOR) is vorig jaar mei in Moskou gesloten tussen de presidenten Poetin en Bush. Het moet het aantal kernkoppen aan beide zijden met tweederde terugbrengen tot zo’n 2000 per land en betreft de grootste wapenreductie ooit in de geschiedenis.

Het met grootse ceremonie afgesloten verdrag bevestigde tegelijk het nieuwe bondgenootschap tussen Rusland en de VS dat na de terroristische aanslagen van 11 september 2001 vorm had gekregen. Dit leidde onder meer tot de antiterroristische coalitie, waarin beide landen nauw samenwerkten.

Het mes sneed daarbij aan twee kanten. Beide landen hadden belang bij het herstellen van de stabiliteit aan de grenzen van de Russische onderbuik: Afghanistan. Rusland legde zich neer bij het Amerikaanse besluit om troepen te stationeren in Centraal-Azië en om het ABM-verdrag op te zeggen. En de VS op hun beurt steunden actief het Russische streven om toe te treden tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en stimuleerden meer westerse investeringen in de Russische economie. Bovendien onthielden de Amerikanen zich voortaan van kritiek op het Russische optreden in Tsjetsjenië.

Poetin zag door zijn bondgenootschap met de VS kans om Rusland weer een rol van betekenis te laten spelen in de internationale arena en om het slechte imago dat zijn land had verkregen onder zijn voorganger Boris Jeltsin van zich af te schudden.

Dit verklaart de grote omzichtigheid waarmee Poetin de afgelopen maanden te werk is gegaan met de kwestie Irak. Hoewel Rusland grote economische belangen heeft in dat land, beschouwt het Saddam al lang niet meer als een betrouwbare bondgenoot.

Geheel in de lijn van Ruslands nieuwe pragmatische buitenlandse politiek benaderde Poetin de kwestie Irak vooral door een economisch prisma. Lange tijd leek het erop dat hij gokte op een akkoordje met de Amerikanen. Rusland zou zich niet tegen een Amerikaanse aanval op Irak verzetten, in ruil voor een Amerikaanse verzekering dat de Russische economische belangen in Irak ook in het post-Saddam-tijdperk zouden worden gewaarborgd.

Dit betreft zowel de slordige 7 miljard dollar die Saddam nog bij het Kremlin in het krijt staat als de vele miljoenencontracten van de Russen in met name de Iraakse oliesector. De Russen legden ook contact met Iraakse oppositieleden om over dergelijke garanties te onderhandelen. Dit gebeurde natuurlijk grotendeels in het geheim, aangezien er onder de Russische conservatieve politieke elite en legerleiding nog steeds grote sympathie bestaat voor Saddams regime.

Poetins pragmatische benadering werd daarentegen wel gesteund door een groot aantal toonaangevende Russische politieke analisten en liberale politici. Zij wezen erop dat een stabiel Irak ook in het voordeel zou zijn voor de zuidgrens van Rusland. En het steunen van Saddam ten koste van de goede betrekkingen met de VS zou volgens hen juist lijnrecht tegen de Russische belangen in gaan.

Zij spraken zich ook bijna unaniem uit tegen Poetins onverwachte toenadering tot Frankrijk en Duitsland in een poging een antioorlogsbondgenootschap te creëren. „Deze nieuwe driehoeksverhouding is een illusie en zal Rusland alleen maar verder isoleren”, aldus de liberale politicus Grigori Javlinski. „Frankrijk en Duitsland zijn onbetrouwbare partners. Een verbond met hen zal ten koste gaan van de goede betrekkingen met de VS, die prioriteit hebben”, aldus analist Andrej Piontkovski.

Vooral het openlijk dreigen met een veto door de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Igor Ivanov, beschouwden ze als een grote vergissing. „Als we een veto inzetten, dan behoren we tot diegenen die de dictator tot het einde steunen”, aldus Aleksandr Bovin, voormalig ambassadeur in onder meer Israël.

Overigens heeft president Poetin nooit openlijk zijn steun voor een veto uitgesproken. Tot aan het einde hield hij zich op de vlakte. Zelfs tijdens zijn tijdelijke coalitie met de Fransen en de Duitsers benadrukte hij voortdurend de goede betrekkingen met de Amerikanen. Poetin wist als geen ander waar een veto toe zou leiden, namelijk tot een breuk met de VS, met alle negatieve gevolgen van dien voor Rusland.

De meeste analisten menen daarom dat indien het deze week toch tot een stemming in de VN-Veiligheidsraad was gekomen, de Russen zich van stemming hadden onthouden. Het scherpe optreden van minister van Buitenlandse Zaken Ivanov de afgelopen maanden zou vooral bedoeld zijn voor binnenlands gebruik.

Er heerst immers grote ontevredenheid onder de conservatieve politieke elite en de militairen over Poetins omarming van de Amerikanen. Zij beschuldigen hem van het verkwanselen van de Russische belangen en menen dat Rusland zich allang had moeten opwerpen als verdediger van het regime van Saddam.

Het is ook deze groep die zich in de Doema heeft gekeerd tegen ratificering van het SOR-ontwapeningsverdrag. Haar doel is nu vooral om een zo’n groot mogelijke wig te drijven tussen Moskou en Washington. Zij meent dat niet de Amerikanen maar de Arabieren de natuurlijke bondgenoten van Rusland zijn.

Dat verklaart ook waarom er duizenden aanhangers van zowel de communisten als van Zjirinovski’s ultranationalistische partij LDPR staan te trappelen om af te reizen naar Irak, om daar persoonlijk de wapens op te nemen tegen de Amerikanen. Ook hebben sommigen van hen al opgeroepen tot een jihad tegen de in Moskou wonende Amerikanen.

Inmiddels staat de oorlog op uitbreken. Het is Rusland niet gelukt om de nodige economische concessies af te dwingen. Maar Poetin is er wel in geslaagd goede contacten te onderhouden met Bush, in tegenstelling tot Schröder en Chirac. Nog gisteravond had hij een telefonisch onderhoud met zijn Amerikaanse ambtgenoot.

Volgens de voormalige Russische minister van buitenlandse zaken Andrej Kozyrev is het nu van groot belang dat Rusland aan de zijlijn blijft staan. „Op die manier kunnen we na de oorlog veel gemakkelijker contact leggen met de nieuwe Iraakse machthebbers en onze economische belangen veilig stellen. Bovendien redden we hiermee ook onze goede betrekkingen met de VS, die voor onze toekomst de hoogste prioriteit hebben.”