Naar buiten toe hulde het kabinet zich gedurende de hele ministerraadsvergadering –die gisteren rond het middaguur begon en vannacht bij de sluitingstijd van de krant nog voortduurde– in volledig stilzwijgen. In de Trêveszaal stormde het echter hevig, meldden ingewijden. Ze stelden dat de ministers urenlang „heftig” evalueerden wat er de afgelopen week is misgegaan.De spanning zou tot het kookpunt zijn genaderd. Aan het einde van de avond stonden de bewindslieden van PvdA-huize enerzijds en van CDA- en ChristenUniehuize anderzijds nog onwrikbaar en lijnrecht tegenover elkaar. De uitkomst van het overleg over de vraag of een langer verblijf in Uruzgan nu al definitief van tafel moet (eis van
de PvdA) of niet (uitgangspunt CDA en CU) was rond elf uur nog volstrekt ongewis.

De ministerraad van gisteren werd ’s ochtends voorafgegaan door intern partijoverleg door de ministers en andere vertegenwoordigers van de regeringspartijen. De vicepremiers Bos (PvdA) en Rouvoet (ChristenUnie) hebben daarop kort gesproken met premier Balkenende over de ontstane situatie.

Tussen korte en langere schorsingen door bespraken de bewindslieden van CDA, PvdA en ChristenUnie de cruciale vraag of er nog voldoende vertrouwen was om met elkaar verder te gaan en of ze bereid waren naar buiten toe als eenheid op te treden.

Het kabinet heeft al een aantal moeizame momenten doorgemaakt, recent nog bij het samenstellen van de kabinetsreactie op het rapport van de commissie-Davids over de politieke steun aan de inval in Irak in 2003. Het lukte de ministers slechts ternauwernood een gezamenlijke brief aan de Kamer te sturen.

Tijdens de schorsingen van de ministerraad van gisteren hielden de ministers steeds beraad met de top van hun fractie in de Tweede Kamer en met de partijvoorzitters. De hele avond zagen betrokkenen de toekomst van het kabinet somber in.

Premier Balkenende probeerde ’s avonds het vertrouwen binnen zijn regeringsploeg te herstellen met een zogeheten biechtstoelsessie, waarin alle ministers een voor een bij hem langs moesten komen.

Het kabinet heeft vorige week afgesproken dat alle opties voor een langer verblijf in Afghanistan na augustus 2010 worden onderzocht, inclusief die voor een trainingsmissie in Uruzgan, waarna een besluit zou worden genomen.

De PvdA-bewindslieden eisten deze week dat de optie voor een nieuwe missie in Uruzgan, waar de NAVO Nederland officieel om heeft gevraagd, gisteren door de ministerraad zou worden afgewezen. Ministers van CDA- en CU-huize zeiden echter dat dat procedureel gezien helemaal niet kan. Eerst moeten de ministers Verhagen (Buitenlandse Zaken) en Van Middelkoop (Defensie) daartoe een officieel voorstel op tafel leggen. Dat voorstel was er gisteren nog niet.

PvdA-bronnen meldden gisteravond dat minister Verhagen in zijn contacten met de NAVO verder is gegaan dan waartoe het kabinet hem had gemandateerd. Verhagen zou tegenover NAVO-secretaris-generaaal Rasmussen toezeggingen hebben gedaan die niet waren gedeeld met de collega-ministers en waar zelfs premier Balkenende niet van op de hoogte zou zijn geweest.

De beschuldigingen aan het adres van Verhagen leidde tot verder oplopende spanningen in de ministerraad. PvdA-leider Bos liet daarop weten dat hij die aantijgingen niet deelt.