Menig kind heeft wel eens de vraag aan vader of moeder gesteld: Hoe ziet God eruit? En: Waarom komt God niet een keer uit de hemel, zodat we Hem kunnen zien? Vragen van een kind. Tegelijk vragen die meegaan het leven door. Als het geloof van zo groot belang is, waarom laat God Zich dan niet duidelijk aan alle mensen zien? Dan zouden toch velen, misschien wel allen of in ieder geval meer mensen dan nu in Hem geloven?Als God er niet op uit zou zijn dat mensen in Hem geloven, zou deze vraag niet belangrijk zijn. Maar dit wordt anders op het moment dat er een boodschap tot de mens komt die zegt dat God de mens oproept om in Hem te geloven. En dat dit geloof nodig is om een goede verhouding met God te krijgen en deel te hebben aan het eeuwige leven. Dan gaat het erom spannen en kan de vraag opgeworpen worden: Als God me dit dringend voorhoudt, waarom laat Hij Zich dan niet aan mij zien? Hij moet er toch alles aan doen dat wij tot geloof zullen komen, en hoe kan dat beter dan door Zich duidelijk en overtuigend te laten zien?

Aan deze vraag zitten verschillende kanten. Toch is het eerste en belangrijkste antwoord dat de eeuwen door is gegeven dat het eenvoudigweg onmogelijk is voor God om Zich aan de mens te laten zien. Het wezen van God is namelijk onlichamelijk, geestelijk. Dat wil niet zeggen: minder echt. Integendeel, het wezen van God is eeuwig en gaat het lichamelijke ver te boven. Maar van welke ‘stof’ het wezen van God dan wel is, dat weten we niet. Dat gaat de menselijke kennis te boven. Maar door het geestelijke karakter van Gods wezen is Hij met gewone ogen niet te zien.

Rabbi

Maar er is nog een ander punt. Gods wezen is niet alleen on­lichamelijk, maar straalt ook een overweldigende glans en heerlijkheid uit. Die makenhet de mens onmogelijk om Hem met de ogen te zien. Bekend is het gesprek van de Romeinse keizer Trajanus met een rabbi, Jozua genoemd. De keizer zei: „U stelt dat uw God overal aanwezig is en in het bijzonder bij uw volk woont. Wel, laat mij God dan maar eens zien.” De rabbi antwoordde: „Dat is goed. Komt u maar mee naar buiten.” Daar stond de zon hoog aan de hemel. „Kijkt u eens in de zon”, vroeg de rabbi. „Onmogelijk”, zei de keizer, „het licht verblindt me.” De rabbi: „Keizer, als u al niet het licht van een schepping van God kunt verdragen, hoe zou u dan God kunnen zien, Die veel verhevener en heerlijker is dan de zon?”

We weten uit de Bijbel over Mozes dat hij vanuit grote liefde tot God smeekt om Hem te mogen zien (Ex. 33). Maar God antwoordt hem: „Geen mens zal Mij zien en leven.” Dat God onzichtbaar is voor de mens, is dus geen teken van afstandelijkheid van Gods kant. Naast de onmogelijkheid om door de mens gezien te worden, heeft het zelfs iets van barmhartigheid dat God de uitstraling van Zijn heerlijkheid verbergt, omdat de mens eraan ten onder zou gaan.

Voetstappen

Daar komt bij dat de onzichtbaarheid van Zijn wezen ook niet het laatste woord is. Want God heeft van Zijn onzichtbare wezen getuigenis gegeven door talloze tekenen. Zoals voetstappen in het zand verwijzen naar iemand die er kort ervoor gelopen heeft. Zo geeft God vele tekenen die verwijzen naar Zijn bestaan, ook al is Hij onzichtbaar. Zulke tekenen vinden we in de schepping. Daarin schitteren Zijn macht en wijsheid als verwijzingen naar de opperste Maker van alles. Daarnaast zijn er ook wonderen, ongedachte hulp en uitkomst: tekenen van een ingrijpen Gods.

Dan is er de lijn van profeten die God stuurde met een heilige boodschap. Met als hoogtepunt de verschijning van Jezus. Gods Zoon Die vlees wordt. Verder kan God niet gaan om iets van Hemzelf zichtbaar te maken. „Wie Mij heeft gezien, heeft de Vader gezien”, zegt Jezus. In Hem zijn Gods heiligheid en barmhartigheid zichtbaar geworden, naar het uiterste dat mogelijk is in dit leven.

Hart

Deze tekenen bij elkaar laten zien hoe God zeer uit is op contact met ons en op ons behoud. Deze tekenen zijn tegelijk wel zo dat een mens er ook aan voorbij kan lopen. Er een menselijke uitleg aan kan geven. Zodat altijd het geloof nodig is om in de tekenen God te erkennen.

Dit komt telkens weer naar voren tijdens Jezus’ leven op aarde. De vele wonderen dieHij doet, blijken bij lang niet alle mensen geloof op te roepen. Bij een groot aantal van Zijn hoorders treedt zelfs afkeer aan de dag. Uiteindelijk loopt het uit op een menigte die Hem toeroept: „Kruisig Hem!” Jezus houdt de Farizeeën voor: „Hoe kunt u geloven, u die eer van elkaar aanneemt?” (Joh. 5:44).

Uiteindelijk is niet beslissend wat je met je ogen ziet. Nee, van groot belang is: hoe staat het ervoor met het hart dat achter deze ogen zit. Het menselijk hart kan zich om allerlei redenen afsluiten voor de tekenen van Gods aanwezigheid. In het bijzonder als het in eigenliefde op zichzelf gericht is.

Dan zie je niet, dan wil je niet zien, wat er toch werkelijk is. Om deze reden kun je je niet verontschuldigen dat je de tekenen van God niet ziet en er dus ook niets aan kunt doen dat je niet in Hem gelooft. Nee, want het hart bepaalt mede wat je oog wil waarnemen.

In ieder geval betekent het dat een mens de taak heeft om God te zoeken, te vinden en lief te krijgen, zonder Hem te kunnen zien. Via het oog gaat het niet. De weg van God om Zich te laten kennen blijkt via ons oor te lopen. Het geloof is uit het gehoor, zegt de apostel Paulus.

Dat is niet zomaar een theologische opmerking. Nee, dat heeft mede te maken met het feit dat vanwege Gods onzichtbaarheid het menselijk oog tekortschiet. Het moet wel via het oor. Daarom staat onder de christenen het Woord van God centraal. Een bijzondere zaak: de levende God, Die niet te zien is, wel te horen. En zo –zonder Hem te zien– waar­achtig contact met Hem te kunnen hebben.

Dr. P. F. Bouter, hervormd predikant te LeerdamHeeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.nl