Wat het bronzen schijfje van een krappe 3 centimeter in doorsnee precies is, daarover moet nog een deskundig oordeel worden geveld. Wel is duidelijk dat de detectorvondst van twee weken geleden oud is. Heel oud.Tufstenen in de bodem binnen de kerkmuren van Raerd wezen al wel op het bestaan van een eerdere kerk op deze plaats – ruwweg rond 1100. Met het ornament –mogelijk de sierkop op een gesp of mantelspeld– wordt aan dat christelijke verleden van Raerd ineens een eeuw of drie toegevoegd.

Het is zelfs niet uitgesloten dat het stukje metaal van voor het jaar 800 stamt en gedragen is door een van de eerste bekeerlingen in Friesland. Kerkrentmeester Willem Hansma waarschuwt voor te veel speculatie. „Het is heel spannend allemaal, maar de schattingen lopen nog flink uiteen.”

Albert Reinstra, specialist kerkelijke bouwkunst van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, was een van de eersten die zich over de vondst bogen. Hij trof in de boeken vergelijkbare objecten die als kop van de pin van een riemgesp dienden. Reinstra sluit een vroege datering in de achtste eeuw niet uit, gezien het primitieve karakter van de afbeelding van het hoofd van Christus met op de achtergrond een kruis.

Op dit moment ligt het schijfje bij de archeologen van het bureau ARC dat de opgraving in de Laurentiuskerk leidt. Hun eerste inschatting wijst ook in de richting van de achtste of de negende eeuw.

Een metalen plaatje met gaten in de hoeken, dat mogelijk sierbeslag was, zou ook uit die periode kunnen komen. Beide objecten komen uit dezelfde laag zand.

Olielamp

Vanwege de restauratie van de vloer is er nu de kans om – tussen de fundamenten van de kerk – af te dalen in het verleden. Nieuwe kerken werden vaak op de resten van voorgangers gebouwd, wat in Raerd nog eens wordt bevestigd. Het enige probleem is dat er niet te diep doorgegraven kan worden.

Desondanks kan het voor de geestdriftige kerkrentmeester niet op. Elke week komen er bijzondere vondsten bij. „Zo hebben we ook een bijzondere middeleeuwse olielamp gevonden. Het is een halve kloostermop met een uitsparing voor een metalen kommetje. Uit Winschoten is wel een fragment van zoiets bekend, maar daarvan was altijd onzeker wat het doel was. De roetsporen op ons exemplaar laten geen twijfel: het was een olielamp.”

Rijk wordt de kerkgemeente in financiële zin niet van de grafstenen, munten en andere brokjes geschiedenis uit eigen bodem. Maar in alle andere opzichten voegen de vondsten veel toe. Via het bronzen schijfje is er nu een tastbare connectie met christenen die eeuwen geleden op precies dezelfde plaats hun eredienst hielden.

Het roept beelden op van een houten kerkje, met Friese christenen die Willibrord of Bonifatius nog hebben gezien of die door de missionarissen gedoopt zijn. Louter speculatie, maar zolang de archeologen nog geen definitief oordeel hebben geveld, mag de verbeelding haar werk nog even doen.