Plan Obama maakt einde aan gijzeling belastingbetaler
President Obama is er klaar mee. Maandenlang heeft hij geprobeerd om met zachte hand de banken in zijn land weer op het goede pad te brengen. Hij had de neiging om de veroorzakers van de kredietcrisis in bescherming te nemen tegen de volkswoede, geduld te tonen. Maar de financiële instellingen werken tegen en laten door het uitkeren van vette bonussen en het ontwikkelen van nieuwe riskante producten zien op de oude voet verder te willen gaan.
Daar steekt de Amerikaanse president nu een stokje voor. Maakte hij eerder deze maand al een extra heffing van 120 miljard dollar bekend, vorige week presenteerde Obama een plan dat nog een stap verder gaat. Banken mogen geen grote risico’s meer nemen met spaargeld. De speculatieve handel in aandelen, opties en derivaten is voor hen taboe. Bovendien mag het marktaandeel van banken met spaargeld niet groter zijn dan 10 procent.Obama pakt hiermee de structuur van het bankwezen aan. Er ontstaat als het ware een scheiding tussen consumenten- en zakenbanken. Alleen de eerste categorie krijgt rugdekking van de staat. De tweede kan zich meer vrijheden veroorloven, maar dan wel volledig voor eigen risico. Gaat het mis, dan staat de overheid niet klaar met de geldbuidel.
Door deze tweedeling komt er een einde aan de wurggreep waarin de overheid zit. Immers, een grote bank in problemen mag niet omvallen. ”Too big to fail”, zoals de Engelse uitdrukking luidt. Een faillissement zou een sneeuwbaleffect in de financiële wereld veroorzaken. En dus moet de overheid bij nood met vele miljarden belastinggeld over de brug komen. Zij heeft geen keus.
Door een consumentenbank kleiner en minder risicovol te maken, is de kans op grootschalige reddingsoperaties vele malen kleiner. Daarmee is de gijzeling van de belastingbetaler ten einde. Dat is pure winst. Het valt immers niet uit te leggen dat Jan Modaal moet opdraaien voor de fouten van goedbetaalde bankiers. Logisch dat minister Bos zich maandag volledig achter de voorstellen schaarde.
Dat bankiers afwijzend reageren is geen verrassing. Toch zijn er wel fundamentele kanttekeningen te maken bij het voorstel. De kredietcrisis brak pas echt uit na de val van Lehman Brothers, een echte zakenbank. Zo’n ‘durfbank’ om laten vallen klinkt dus in theorie aantrekkelijk, maar blijkt in de praktijk niet zonder gevolgen. Complicerende factor is dat de scheiding tussen een consumenten- en een zakenbank niet met een schaartje te knippen is. Bovendien is het te simpel om te stellen dat enkel deze maatregel een garantie geeft voor het uitblijven van nieuwe crises.
De president oogst ook lof voor zijn plan. En terecht. Obama durft het fundament van het bankwezen aan te pakken, waar de tot nu toe voorgestelde maatregelen niet veel verder gaan dan hogere kapitaalseisen en strenger toezicht. De parlementaire commissie-De Wit, die in Nederland lessen probeert te trekken uit de kredietcrisis, krijgt zo een oplossingsrichting in de schoot geworpen. En ook in Europees verband mag dit Amerikaanse voorstel niet zomaar van tafel worden geveegd.
