De brandweer Amsterdam/Amstelland – 12 kazernes, 1200 medewerkers – krijgt in de wintermaanden vrijwel dagelijks meldingen van incidenten met koolmonoxide (CO). „Erg veel”, zegt woordvoerder Jeroen Nan. „Het kan dodelijk zijn.”Officier van dienst (OvD) A. Sicking trof in januari vorig jaar in een etagewoning een man van een jaar of dertig, veertig aan. Levenloos. „De tijdelijke afvoer van z’n gaskachel was bij de verbouwing verkeerd aangesloten.”

Anderhalve week geleden werd hij te hulp geroepen bij een alleenstaande vrouw in een piepkleine woning –„twee hoog achter”– met een open geiser. „Ze had lang gedoucht en was niet lekker geworden.” De aanwezige koolmonoxidemelder alarmeerde nog net op tijd.

Amsterdam/Amstelland kreeg twee weken geleden te maken met een ernstig voorval. Zeven personen en twee katten moesten het huis verlaten. „We komen soms schrijnende gevallen tegen.”

De brandweerman kijkt altijd met gemengde gevoelens terug op koolmonoxide-incidenten. „Het is zó onnodig. Een ongeluk kan je altijd overkomen. Maar een overlijden door koolmonoxide kun je met goede voorzorgsmaatregelen gewoon uitsluiten.”

Koolmonoxide ontstaat bij onvolledige verbranding in een gaskachel, geiser of gasfornuis. „Voor elke verbranding is zuurstof nodig”, legt Nan uit. „Is er te weinig zuurstof in een vertrek met een gasgestookt apparaat, dan kan er koolmonoxide optreden.”

Oorzaak is vaak achterstallig onderhoud of onvoldoende ventilatie. Het probleem doet zich vooral ’s winters voor. „Veel mensen stoppen dan alle kieren en gaten dicht, waardoor de ventilatie verdwijnt.”

Koolmonoxide is reukloos en onzichtbaar. Toch zijn er indicatoren die wijzen op een ophoping van dit gas. „Brandt het vlammetje van de geiser oranje in plaats van blauw, dan kan er sprake zijn van koolmonoxide.” Ook het beslaan van ramen kan op een teveel aan CO duiden.

Koolmonoxide hoopt zich –anders dan rook– boven de vloer op. Een koolmonoxidemelder moet daarom een meter boven de grond hangen, een rookmelder is juist het effectiefst aan het plafond.

De brandweer is met perslucht, gasmakers en gasflessen voorbereid op CO-incidenten. Bij het vermoeden van koolmonoxide doet de brandweer altijd eerst een luchtmeting. Ambulancepersoneel in Amsterdam draagt een koolmonoxidemelder om de enkel.

Bewoners krijgen bij koolmonoxideperikelen het dringende advies hun gaskachel of geiser niet meer te gebruiken. Zo’n aanwijzing wordt altijd opgevolgd. „Als er ineens zes brandweermensen in je woonkamer staan, dan zijn bewoners meestal ineens wel doordrongen van de gevaren.”

Koolmonoxideproblemen zijn met tijdig onderhoud en voldoende ventilatie „heel eenvoudig” te voorkomen, benadrukt Nan. Bovendien is de aanschaf van een koolmonoxidemelder (circa 25 euro) geen overbodige luxe in woningen met open gaskachels of geisers. „Géén geld, als het om je eigen veiligheid gaat. Voorkomen is beter dan gewaarschuwd worden.”

Burgers zijn zich meer bewust van de gevaren dan jaren geleden. „Het aantal meldingen neemt af. Steeds meer mensen plaatsen een melder. Dat lost het probleem niet op, maar alarmeert je wel.”

Nan adviseert iedereen na te denken over zijn veiligheid. „Je kunt daarmee een hoop ellende voorkomen. We hebben toch ook allemaal een slot op de deur? Waarom zouden we dan op dit gebied geen maatregelen nemen?”