Over de identiteit van orthodox-gereformeerde christenen wordt al sinds het najaar van 2009 gediscussieerd in deze krant. De manier waarop veel reformatorische opinieleiders spreken over de positie en de toekomst van orthodoxe christenen in onze samenleving is eenzijdig. Zij doen alsof het buiten de reformatorische zuil één en al gevaar is.Deze antithetische houding tegenover de samenleving stelt teleur. Ik had gehoopt op een actueel perspectief op orthodox-gereformeerd christen-zijn in en voor deze samenleving. Realiteitszin over de structuur en het karakter van onze samenleving ontbreekt hier. Onze maatschappelijke context is immers geheel anders dan ten tijde van de verzuiling.

Ten eerste, wij leven in een netwerksamenleving. Structuren in onze samenleving zijn diffuus, informeel en vluchtig. We hebben niet alleen meer informatie en relaties, maar we dragen ze ook continu bij ons, via internet en mobiele telefonie.

Ten tweede, Nederland is een postchristelijk land. De jongere generatie heeft er haast geen idee meer van wat het christelijk geloof inhoudt.

Als derde, de kerk bevindt zich in de marge van de samenleving. Ze heeft geen machtspositie en spilfunctie meer in onze samenleving.

Hoewel deze karakteristieken van onze samenleving wel worden erkend, worden er geen verdere conclusies aan verbonden. Ze laten zien dat zuildenken vrij zinloos is. Ze tonen aan dat onze maatschappij geheel anders in elkaar zit en dat de kerk zich in een zendingscontext bevindt. Binnen déze context worden wij geroepen om maatschappelijk betrokken christen te zijn.

Vreemdeling

Een heroriëntatie op de roeping van christen-zijn is daarom noodzakelijk. De notie van solidariteit moet meer centraal komen te staan. Christenen zoeken vanouds „het heil voor heel de samenleving.” Dat betekent in onze postchristelijke samenleving dat we vanuit een missionaire grondhouding present en dienstbaar willen zijn in de samenleving.

Zodra christenen spreken over maatschappelijke betrokkenheid en participatie in deze wereld komen als vanzelfsprekend de begrippen solidariteit en antithese naar voren. Enerzijds zijn we vreemdelingen in deze wereld omdat we christen zijn, maar tegelijkertijd hebben we de immense opdracht om in naam van Jezus Christus in de wereld te zijn.

Solidariteit betekent dat we op deze wereld betrokken zijn omdat het de wereld van God is; omdat we een boodschap en een opdracht hebben. Het gaat om de boodschap van het heil van God en de opdracht om deze te verspreiden en zodoende gerechtigheid, vrede en verzoening mee te brengen.

Tegelijkertijd is er de antithese. Die openbaart zich vanzelf en ontstaat omdat christenen de werkelijkheid anders interpreteren en beleven. In contact, in ontmoeting en in confrontatie met niet-christenen kan antithese zichtbaar worden. Hier is het punt waarop christenen vreemdelingschap ervaren. Het is dus niet op voorhand een organisatorische of strategische keuze.

Dienstbaarheid

Op de tocht langs het smalle pad van antithese en solidariteit is de missionaire grondhouding leidend. Vanuit een missionaire houding zijn we solidair, dus betrokken op de samenleving waarin we staan. We hebben haar immers wat te bieden (het Evangelie). Tegelijkertijd is een christen zich dan meer bewust van de antithese omdat hij vanuit de missionaire insteek kritisch is op de cultuur. We zijn ons immers bewust dat de samenleving het heil van God nodig heeft.

Daarnaast is de notie van dienstbaarheid belangrijk. Wij leven hier niet voor onszelf. Primair hebben we voor elkaar te zorgen en voor de wereld (bouwen en bewaren). Vanuit het Evangelie krijgt dit dienstbaar zijn een extra dimensie. Wij moeten leven „tot eer van God en tot heil van de naaste.”

Vanuit de missionaire grondhouding kunnen we met toewijding en in dienstbaarheid present zijn. Present betekent aanwezig, beschikbaar zijn. Deze bewust betrokken houding biedt perspectief voor gereformeerd christen-zijn.

De auteur is preses van de christelijke studentenvereniging CSFR en woont en studeert in Rotterdam. Dit artikel is een samenvatting van zijn intreerede, uitgesproken op 12 januari.