Kabinet in crisissfeer
Het kabinet is in crisis door een hoog opgelopen ruzie tussen het CDA en de PvdA over kritiek van premier Balkenende op het Irak–rapport van de commissie–Davids. Woensdag werd binnen de coalitie de gehele dag koortsachtig overlegd, maar dat leidde vooralsnog niet tot een oplossing. De Tweede Kamer wil een debat met premier Balkenende, maar de top van het kabinet slaagde er nog niet in het eens te worden over een gezamenlijke brief aan de Kamer.
De crisis ontstond nadat premier Balkenende dinsdag had gereageerd op de harde kritiek van de commissie–Davids. Die constateerde onder meer dat het kabinet rond de oorlog in Irak de Kamer niet volledig heeft geïnformeerd, dat premier Balkenende aanvankelijk binnen het kabinet geen leiding gaf aan het Irak–debat en dat het volkenrechtelijk mandaat voor de Amerikaanse invasie ontbrak.In een samen met de andere regeringspartijen PvdA en ChristenUnie opgestelde verklaring weersprak Balkenende op meerdere punten de kritiek van Davids. In antwoorden op vragen van journalisten deed hij dat nog uitvoeriger. De PvdA–fractie en de PvdA–bewindslieden waren daar woedend over en eisten een nieuwe verklaring van de premier. Balkenende had zich in de ogen van de PvdA te veel opgesteld als de premier van het toenmalige kabinet van CDA, VVD en LPF en te weinig als de premier van de huidige coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie. CDA en PvdA stonden in 2003 lijnrecht tegenover elkaar over de rechtmatigheid van een oorlog in Irak.
Maar het CDA kaatste de bal met steun van de ChristenUnie terug naar de PvdA. Namens die partij hadden immers vicepremier Bos en PvdA–minister Ter Horst ingestemd met de verklaring die Balkenende had voorgelezen.
Om de crisis te bezweren ging Balkenende woensdag met de vicepremiers Bos en Rouvoet (ChristenUnie) om de tafel. Maar het eens worden lukte ondanks uren praten in het geheel niet. Ook de fractievoorzitters van de coalitiepartijen, bijeen op de kamer van CDA–fractievoorzitter Van Geel, vonden geen oplossing. Vervolgens trokken de regeringspartijen zich terug in eigen kring voor spoedoverleg. Ook dat bracht geen soelaas.
Inmiddels had de vertwijfelde oppositie in de Kamer opheldering van de premier geëist. Er moest een brief komen van het kabinet en daarna zouden Balkenende, Bos en Rouvoet naar de Kamer moeten komen voor een debat. Maar toen de gevraagde brief er om half negen ’s avonds nog niet was, gaf de Kamer het kabinet nog een uur respijt.
Het ongeloof bij de oppositie groeide in de tussentijd alleen maar. „We kijken naar een circus van een uit elkaar vallend kabinet”, zei VVD–leider Rutte. „Toch treurig. Wij bezitten een kabinet dat al 1,5 dag ruzie maakt over een eerste korte persverklaring”, aldus GroenLinks–leider Halsema. ,Ik vind dat we voordat we naar bed gaan moeten weten of we nog een kabinet hebben. Anders kan ik heel moeilijk slapen hoor”, zei SP–fractievoorzitter Kant.
