Netanyahu probeert draagvlak in kabinet te verbreden
Het lijkt aan het eind van 2009 goed te gaan met de coalitie van Likudpremier Benjamin Netanyahu. Zijn coalitie, die bestaat uit rechtse en religieuze partijen en de Arbeiderspartij, is stabiel. Toch zocht hij de afgelopen dagen versterkingbij Kadima, de middenpartij van Tzipi Livni. De vraag is waarom.
Netanyahu’s voorganger Ariel Sharon richtte Kadima in 2005 op met Knessetleden van de Likud en de Arbeidspartij. Zes leden van Kadima zouden intussen bereid zijn „naar huis” (naar Likud) terug te keren. De wet bepaalt echter dat een afsplitsing pas mogelijk is als er zeven parlementariërs vertrekken. Netanyahu gooide het dezer dagen over een andere boeg. Hij sprak met Livni over coalitiedeelname van de complete Kadimapartij. Die besloot het aanbod echter af te slaan, omdat ze te weinig invloed zou krijgen in de regering.Sommigen zien in Netanyahu’s handelwijze een nodeloze poging zijn macht uit te breiden. Maar anderen geloven dat hij voorbereid wil zijn op de storm die volgend jaar op zal steken in zijn achterban.
Netanyahu zei namelijk in juni in een toespraak op de Bar Ilanuniversiteit dat hij voor de oprichting van een Palestijnse staat is, mits deze is gedemilitariseerd en Israël erkent als Joodse staat. Yossi Beilin, de vroegere voorzitter van de vredesgezinde Meretz, zei deze week dat Netanyahu onderhandelingen wil die zijn gebaseerd op het principe van Israëlische terugtrekking naar de grenzen van voor de Zesdaagse Oorlog van 1967. De Palestijnen kunnen dan een eigen staat oprichten in de ontruimde gebieden.
Zodra hij serieuze onderhandelingen met de Palestijnen begint, zal een aantal Likudleden die zich sterk identificeren met de Joodse kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, in opstand komen. Bovendien bestaat de kans dat de rechtse partijen Yisrael Beiteinu en Nationale Unie opstappen. Daarom is het voor de Likudleider nodig de steun in de Knesset te vergroten.
De vredesbesprekingen liggen momenteel stil. De president van de Palestijnse Autoriteit, Mahmud Abbas, wil slechts terugkeren naar de onderhandelingstafel als Israël de uitbreiding van nederzettingen bevriest. Netanyahu besloot onlangs echter tot een gedeeltelijke stopzetting. De bouwstop geldt niet voor de 3000 huizen die al in aanbouw zijn en publieke gebouwen in de nederzettingen. Israël gaat ook door met de bouw in Joodse wijken in Oost-Jeruzalem.
De vraag is nu hoe Abbas alsnog kan worden overgehaald. De Franse president Nicolas Sarkozy heeft verschillende keren laten weten dat er in Parijs een conferentie kan worden gehouden. Behalve Israël en de Palestijnen zouden het kwartet (de VS, Rusland, de VN en de Europese Unie), Syrië, Jordanië, Egypte en Libanon deze bij moeten wonen.
Ook heeft de Amerikaanse speciale afgezant voor het Midden-Oosten, George Mitchell, na een jaar vruchteloze diplomatie nog steeds hoop. Begin januari overhandigt hij de Israëliërs en de Palestijnen brieven die moeten dienen als basis voor de hervatting van de vredesbesprekingen.
De vraag is echter hoeveel kans van slagen de besprekingen hebben. Het kabinet-Netanyahu wil niet zo ver gaan als de regering van Ehud Olmert. Deze bood de Palestijnen een staat aan in een equivalent van 100 procent van de Westelijke Jordaanoever, een compromis over Jeruzalem en een terugkeer van een symbolisch aantal Palestijnse vluchtelingen. Abbas verwierp dit voorstel.
Bovendien steunt ongeveer een derde deel van de Palestijnen Hamas. Deze radicaalislamitische beweging weigert het bestaan van Israël te erkennen en wil een islamitische staat oprichten in heel voormalig Palestina. Zonder medewerking van Hamas is het risico groot dat een akkoord tussen Israël en de Palestijnen mislukt.
Maar het is niet bij voorbaat uitgesloten dat de partijen in 2010 een overeenkomst bereiken. Veel Israëliërs zijn zich bewust van de noodzaak van de oprichting van een Palestijnse staat om het land te redden als Joodse én democratische staat. Menig Palestijn is moe van het conflict en verlangt naar een leven in vrede. Het jaar 2010 biedt Israëliërs en Palestijnen kansen als zij bereid zijn grote obstakels te overwinnen.