Schillebeeckx (1914-2009)
Edward Schillebeeckx, die woensdag op 95-jarige leeftijd overleed, behoort tot de belangrijkste rooms-katholieke theologen van de twintigste eeuw. Door zijn progressieve opvattingen kwam hij echter in conflict met het Vaticaan.
Edward Cornelis Florentius Alfonsus Schillebeeckx werd geboren op 12 november 1914 in Antwerpen. In 1941 werd hij tot priester gewijd. Na een aanstelling als universitair docent in Leuven en een vervolgopleiding in Parijs, werd Schillebeeckx in 1957 hoogleraar systematische en historische theologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Die functie vervulde hij tot zijn emeritaat in 1983.Tijdens het tweede Vaticaans concilie (1962-1965) was Schillebeeckx adviseur van de Nederlandse bisschoppen. In 1960 schreef hij in naam van de bisschoppen een herderlijke brief om mensen te informeren over het concilie. Deze brief werd internationaal bekend door de wijze waarop Schillebeeckx de relatie tussen kerkleden en de kerkelijke hiërarchie beschrijft: bisschoppen en paus hebben in zijn ogen als taak het leven van gelovigen tot uitdrukking te brengen, en niet andersom.
Schillebeeckx stond op de drempel van een nieuwe tijd, schrijft zijn biograaf prof. Erik Borgman. De theoloog zocht naar aansluiting van het christelijk geloof bij de seculiere mens. Daarvoor bestudeerde hij opnieuw het leven van Jezus. Die studie vond in 1974 haar neerslag in ”Jezus, het verhaal van een levende”.
Voor zijn boeken over Jezus en over de ambten moest Schillebeeckx zich tot driemaal toe verantwoorden bij de kerkelijke autoriteiten. Tot een veroordeling vanwege zijn progressieve opvattingen kwam het echter niet.
De rooms-katholiek theoloog ontkende de opstanding van Jezus als objectieve gebeurtenis. Ook zag hij elementen van de waarheid in andere religies. „God is zo rijk aan waarheid dat Hij niet door één bepaalde godsdienst geheel vertolkt kan worden.” Met zijn stelling dat buiten de wereld geen heil gevonden kan worden (”extra mundum nulla salus”), ging hij in tegen het toenmalige kerkelijke standpunt dat er buiten de kerk geen heil is.
Schillebeeckx richtte in 1961 het Tijdschrift voor Theologie op. In 1982 ontving hij voor zijn werk als theoloog de Erasmusprijs.
De theologische erfenis van Schillebeeckx is vooral te vinden in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. In Nederland geeft Stichting Edward Schillebeeckx een selectie van zijn werken uit, onder meer in het Engels, Frans en Chinees.
