De hoop in Kopenhagen is gevestigd op de regeringsleiders die vrijdag hun opwachting maken. Zij moeten in één dag voor elkaar krijgen, wat tijdens de ambtelijke voorbesprekingen niet is gelukt: Een ambitieuze, wereldwijde en breedgedragen politieke overeenkomst.Nu de Deense premier Rasmussen het vertrouwen van de delegaties heeft weten te herwinnen, is de aandacht weer gevestigd op de inhoud.

De standpunten van de grootste partijen zijn bekend: De ontwikkelingslanden –de G77 en China– willen dat het Kyoto-protocol uitgebreid wordt. Daarmee zou de geldstroom naar de arme landen veiliggesteld zijn. Bovendien hoeven deze landen dan geen verplichte vermindering van de CO2-reductie na te streven.

De EU, Japan, Australië, Rusland en Canada zijn voor een vervanging van het Kyotoprotocol. De twee grootste vervuilers, de VS en China, die dat protocol nooit hebben geratificeerd, zouden in een nieuw document ook een aanzienlijke uitstootbeperking kunnen vastleggen.

De VS heeft toegezegd 17 procent reductie na te streven in 2020, ten opzichte van de uitstoot van 2005. China wil echter niet gebonden worden aan een verplichte uitstootbeperking, hoewel het land heeft toegezegd zijn nieuwe uitstoot vrijwillig met 40 tot 45 procent te verminderen.

Daarnaast onderzoeken de Chinezen de mogelijkheid om tot een beperkt nieuw akkoord van twee pagina’s te komen. De Afrikaanse landen zouden daarmee kunnen leven; de EU echter niet. „De EU accepteert geen beperkt akkoord.”

Inmiddels is duidelijk dat de standpunten zover uiteen liggen dat één verdrag, dat geldt voor alle deelnemende landen, op de VN-klimaattop in Kopenhagen vooralsnog niet mogelijk is.

De poging van Rasmussen om te komen tot twee verdragen heeft meer kans van slagen: Een Kyotoprotocol tweede fase voor de landen die dat akkoord hebben geratificeerd en een nieuw verdrag voor de landen die niet onder die paraplu vallen. Het gaat dan met name over de VS, China en India. In een later stadium zouden deze twee documenten samengevoegd kunnen worden tot één protocol.

Het lijkt erop dat de deelnemende landen aansturen op deze mogelijkheid om uit de impasse te komen, hoewel de EU donderdagavond met de G77 nog een poging waagde om tot één breed akkoord te komen, en mogelijk een wig te drijven tussen de G77 en China.

Als het niet lukt en er komt geen verdrag, dan zijn de consequenties voor met name de allerarmste landen groot. Onder meer de financiële toezeggingen van de rijke landen vervallen voor een groot deel, zodat ze hun eigen broek moeten ophouden bij het bestrijden van de gevolgen van de klimaatverandering. Partijen als de EU en Japan hebben hun financiële steun namelijk verbonden aan het tot stand komen van een breed akkoord.

Daarnaast kunnen grootvervuilers als de VS, China en India ongebreideld hun broeikasgassen blijven uitbraken. Een beperking van temperatuurverhoging die het VN-orgaan IPCC voorstaat, is daarmee volledig uit het zicht verdwenen.

Bovendien speelt op de achtergrond nog een heel andere kwestie mee in Kopenhagen: Wie is na de economische crisis de baas in de wereld? De G77 en China konden ongestraft de onderhandelingen dagenlang blokkeren. Dat heeft de westerse wereld met de neus op de feiten gedrukt. Zij bepalen de internationale agenda niet meer alleen.

De prangende vraag: Zal het de landen lukken om in de vrijdag over hun eigen schaduw heen te stappen? Dat maakt straks het verschil tussen euforie of desillusie.