Lang leve de boekestijntjes
Wie kent ze niet? De mannen van de Horse Guards, de wachters die in hartje Londen de ingang van de Horse Guards Parade bewaken? Strak voor zich uit kijkend, proberen ze de toeristen om hen heen te negeren. In het ergste geval staan die zwaaiend voor hun neus om de mannen uit hun rol te krijgen. Met welke verhalen zouden deze guards thuis aan het avondeten zitten? „Vandaag weer zulke geflipte figuren tegenover me gehad. Ik was in staat ze een gigantische hijs te verkopen.”
Hoe autoritairder de regimes die ze dienen, des te strakker de gezichten van deze ontmenselijkte mensen. Zo zag ik in Noord-Korea paleiswachten die zo uit een wassenbeeldenmuseum konden zijn weggedragen. Zelfs tegenover enkele toeristen die het niet konden laten als dolgedraaide apen voor hen te gaan springen, gaven ze geen krimp. De gevolgen van fout gedrag, hoe subtiel ook, zouden voor hen funest zijn.Wat hebben Londense en Noord-Koreaanse paleiswachten te maken met de onlangs afgetreden VVD-parlementariër Arend-Jan Boekestijn? Op het eerste gezicht niets natuurlijk. Toch gedroeg een deel van de Nederlandse pers zich enkele weken terug alsof hij voor zulke paleiswachten stond.
Het waren Nederlandse parlementariërs die terugkwamen van een allervertrouwelijkst onderonsje met koningin Beatrix. Als verstijfde paleispoppetjes liepen onze parlementaire praatjesmakers door de fuik van microfoons, om er ongeschonden weer uit te komen. Alleen Boekestijn kon de verleiding niet weerstaan en klapte uit de school. De gevolgen van zijn daad zijn bekend: nog diezelfde dag nam de VVD’er ontslag als parlementslid.
Al daarvoor had Nederland er een term bij: een boekestijntje. Het betekent zoveel als een ”slip of the tongue”, een woordenwindje, dat eruit is voordat je het in de gaten hebt en waarvoor je je vervolgens schaamt. Boekestijn schijnt er regelmatig last van te hebben. Het lijkt erop dat ijdelheid de belangrijkste voedingsbodem ervan is: zet een microfoon onder zijn neus en Boekestijn begint met zijn zelfgeprezen intellectuele bagage te koketteren als was hij een dressman op de catwalk.
Als het enkel dit is wat hem drijft om uit de school te klappen, zou de uitstoot van boekestijntjes op het Binnenhof toch gevaarlijke proporties moeten krijgen; er lopen daar heel wat ijdeltuiten rond. Er zit bij Arend-Jan ook iets anders achter, denk ik: gaan voor inhoud en lak hebben aan allerlei formele en tweederangsargumenten die hem daarvan weerhouden. En precies daarom wil ik het toch een beetje voor hem opnemen.
Geen misverstand: het geflapuit over het gesprek met de vorstin kon niet door de beugel. Maar wanneer er geen sprake is van zo’n vertrouwensbreuk, zouden er meer boekestijntjes mogen klinken. In ons land zijn er te veel zogenaamde opinieleiders die als zelfbenoemde paleiswachten de publieke opinie bewaken. In fysieke zin praten ze wel, maar inhoudelijk zwijgen ze, en vertolken „hoogstpersoonlijk” wat „men” ervan vindt.
Dat is lekker veilig voor henzelf, maar funest voor de gezondheid van een samenleving. Wat heeft een volk aan een elite die enkel uit diplomaten bestaat? Uit Mozesfiguren die weliswaar vooropgaan, maar telkens even achteromkijken of er nog voldoende volgelingen zijn?
Wie zich als prominent christen of kerkelijk leider zo gedraagt, moet ronduit oppassen. Want met het vlammend Woord van God in de hand belangenwaarheden verkondigen, dat kan niet bestaan. Intussen moeten al die nietszeggende sprekers maar neergezet worden waar ze thuis horen: als geüniformeerde bewakers bij het paleis dat Publieke Opinie heet. Vragen we een voormalig VVD-parlementariër om hen een boekestijntje te ontfutselen.
Ab Jansen
Reageren aan scribent?buza@refdag.nl.
