„Soms is het wel lippendienst, hoor”, reageert prof. Doek vanuit zijn hotelkamer in Ottawa. „Maar het feit dat Noord-Korea van alle mensenrechtencomités alleen het onze toelaat, is toch wel illustratief.”Toen Doek nog lid was van het VN-comité voor kinderrechten –en zelfs een paar jaar voorzitter– gingen alle landen aan hem voorbij. Toen merkte hij pas hoezeer het verdrag een „minimumstandaaard” is. „Het verdrag schrijft overheden bijvoorbeeld voor kinderen en ouders in armoedige omstandigheden tegemoet te komen. Als het daarover gaat, verlang je van Nederland en Zweden natuurlijk grotere inzet dan van Tanzania.”

Het 20-jarig bestaan van het VN-Kinderrechtenverdrag wordt vrijdag op allerlei manieren gevierd. Koningin Beatrix is samen met minister Rouvoet (Jeugd en Gezin) op twee bijeenkomsten, waaronder een van EU-voorzitter Zweden in Stockholm. Verder verschijnen er allerlei rapporten die de stand van zaken met betrekking tot kinderrechte op een rijtje zetten.

Valt er wat te vieren eigenlijk?

„Dat lijkt me wel. Op twee landen na heeft de hele wereld het verdrag ondertekend. Alleen de Verenigde Staten en Somalië niet. Het is dus min of meer een universeel verdrag.

Dat wil niet zeggen dat door dit verdrag ineens de hele wereld is veranderd. Het verdrag is wel een motor geweest achter veel acties. Kinderarbeid is steeds meer verboden. Bedrijven zijn ook alerter op kinderarbied. De kindersterfte ligt voor het eerst onder de 10 miljoen. Dat is natuurlijk 9 miljoen te veel, maar toch. De VN gaan een studie doen naar kinderen in gewapende conflicten. Kortom, de rechten van kinderen staan op de agenda.”

De VS hebben niet ondertekend. Waarom niet?

Lachend: „Dan moet je Obama bellen. President Clinton heeft er wel over gedacht dit aan het Congres voor te stellen, maar hij heeft het niet aangedurfd. Veel parlementsleden denken dat kinderrechten de rechten van ouders ondermijnen. Dan hebben ze natuurlijk het verdrag niet gelezen, want dit is het enige verdrag dat de ouders in hun rechten erkent en ondersteunt. Pure spookbeelden natuurlijk. Maar deze –veelal religieus-geïnspireerde– mensen zijn een belangrijke factor in Amerika.”

Welk effect heeft het verdrag op Nederland?

„Het verbieden van de pedagogische tik komt hier vandaan. Als VN-comité hebben we er keer op keer bij Nederland op aangedrongen alle geweld tegen kinderen wettelijk te verbieden en dat is uiteindelijk gebeurd. De pedagogische tik strijdt met de waardigheid van het kind. Er is overigens niet één land dat op dit punt een voorbehoud heeft gemaakt.”

Als min of meer de hele wereld dit verdrag heeft ondertekend, moet het wel heel goed gaan met de kinderen?

„Tja, gaat het goed met de volwassenen voor wie al veel langer allerlei verdragen gelden? Er is veel lippendienst. Vooral een organisatie als de Verenigde Naties is er nog altijd goed in het ene te belijden en het geld de andere kant op te sturen. We zijn wel dichter bij ons ideaal, maar het is nog niet om de hoek. We weten wat ons te doen staat.”

De bekende Dorenbos houdt vandaag een „herdenkingslunch” voor de miljard kinderen die na de geboorte van het verdrag zijn geaborteerd. Welke juridische aanknopingspunten biedt het verdrag om abortus te verbieden?

„Het verdrag zegt wel wanneer iemand ophoudt kind te zijn, maar niet wanneer dat begint. Bij de onderhandelingen over de tekst zijn hierover heftige discussies gevoerd. Uiteindelijk is er een verklaring gekomen waarin is gezegd dat het verdrag abortus noch verbiedt noch propageert.

Ik herinner me dat we als comité regeringen er anderzijds wel op hebben gewezen dat door een rigoureus verbod er ook veel onwettige abortussen zijn. Dat moet leiden tot maatregelen.

De preambule bij het verdrag spreekt over bescherming voor het kind voor de geboorte. Dat zegt de Nederlandse wet trouwens ook. Als je een zwangere vrouw mishandelt, kan er namens het kind een schadevergoeding worden geëist. Ook kan het kind van een drugsverslaafde al voor de geboorde onder toezicht worden gesteld. Dat bewijst allemaal de grotere bewustheid voor kinderrechten. Maar een verbod op abortus zit er niet in.”