Het is niet zelden dat soort vragen waarover allochtone remigranten zich het hoofd breken. Sinds 1989 kloppen de Marokkaanse remigranten daarvoor aan bij de Stichting Steun Remigranten (SSR) in Berkane.Toen de SSR in 1989 startte, gebeurde dat mede op initiatief van de Raad van Kerken. Dat het kantoor in een behoefte voorzag, was direct duidelijk. Binnen de kortste keren werd ”Berkane” een begrip onder Marokkanen. Plannen om een soortgelijk bureau te starten in Turkije, het andere grote herkomstland, kregen vorm. Het bleef echter bij plannen. SSR-bestuurslid Joke Verkuijlen: „Het was al erg moeilijk om in Marokko het hoofd financieel boven water te houden.”

Twee ton kost het steunpunt in Berkane jaarlijks. Dat bedrag wordt nu bijna helemaal opgebracht door het ministerie van Sociale Zaken. Nog wel, want voorwaarde voor de subsidie is dat in 2011 de taken van het steunpunt zijn overgedragen aan anderen. Alleen, de „anderen” happen nog niet erg toe, zegt voorzitter Henk Blaaubeen van de SSR. „Het idee was om Marokkaanse organisaties te vragen om taken over te nemen. Maar de praktijk is dat zij juist door de SSR worden ondersteund.”

In de afgelopen jaren namen de hulpvragen bij de SSR voortdurend toe. Ook het aantal remigranten steeg. Toch verandert er wat in de remigratiestromen. „Steeds vaker zullen mensen gaan pendelen tussen Nederland en hun geboorteland”, denkt Mohamed Sayem, die het steunpunt in Berkane coördineert en daar ook woont.

Die ontwikkeling ziet ook Joke Verkuijlen. „Wij denken dat dit de trend voor de toekomst is. Waarschijnlijk geldt dat niet alleen voor Marokko, maar evenzeer voor Turkije. Het betekent dat we nog een lange periode met remigranten te maken zullen hebben.”

Verkuijlen stond in de jaren negentig met haar man enige tijd aan het hoofd van het steunpunt in Berkane en heeft met eigen ogen gezien wat remigratie doet met een mens, met zijn familie en uiteindelijk met zijn land. „Je kunt je in Marokko haast afvragen of er nog een familie is die géén leden in het buitenland heeft. De emotionele en psychologische gevolgen daarvan zijn groot; denk aan een geremigreerde moeder die haar kinderen in Nederland heeft achtergelaten.”

Daar komen alle administratieve problemen nog eens bovenop. Voorzitter Blaaubeen: „De Nederlandse overheid zorgt voor een enorme administratieve last voor de remigranten. Een voorbeeld? De toets voor het zogeheten niet in Nederland belastbare inkomen. De brief die daarover vanuit Nederland wordt gestuurd is duurder dan wat er extra binnenkomt aan premie.”

Toch doet Nederland het in Europees verband nog niet zo slecht. Het steunpunt in Berkane dat vandaag zijn jubileum viert, bewijst dat. Hoewel de West-Europese landen grosso modo met dezelfde migratieproblemen te kampen hebben, heeft alleen Nederland in Marokko een dergelijk kantoor geopend.

De gevolgen laten zich raden: Mohamed Sayem en zijn medewerkers krijgen in Berkane met de regelmaat van de klok hulpaanvragen van Franse of Duitse Marokkanen. Die verwijzen ze naar hun eigen ambassade. Sayem: „We maken één uitzondering: als het achtergelaten vrouwen betreft. Uit medemenselijkheid.”