Een nieuwe resolutie waarin Irak ervan wordt beschuldigd niet te hebben voldaan aan de eisen gesteld in VN-resolutie 1441 van vorig jaar zou een steun zijn voor Blair, die in eigen land veel oppositie ontmoet tegen een mogelijke oorlog in Irak. Amerikaanse bronnen wijzen erop dat dit in mindere mate het geval is in de VS, maar dat zo’n resolutie andere voordelen heeft. „Als een militair offensief tegen Irak steun krijgt van de VN, kunnen ook de financiële lasten van wederopbouw naderhand gespreid worden”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington.

Tegelijkertijd benadrukken Amerikaanse bronnen dat de tijd voor diplomatieke stappen beperkt is. Al eerder heeft president Bush gezegd dat het een kwestie is „van weken en niet van maanden” totdat de definitieve beslissing valt. Het gaat dan om de beslissing de Iraakse dictator Saddam Hussein te ontwapenen, zo maakte de president afgelopen week tijdens een ontmoeting met de president van Letland, Vaira Vike-Freiberga, nog eens duidelijk. Wanneer valt de beslissing? Rond of kort na de volgende rapportage van de chefs van de VN-wapeninspecteurs, Hans Blix en Mohamed al-Baradei, die voor eind deze maand is gepland.

Komt er dan geen nieuwe resolutie of wordt een Amerikaans-Brits voorstel daartoe in de Veiligheidsraad getorpedeerd, dan lanceren de Amerikanen hun offensief samen met een „coalitie van gelijkgezinden”, zoals Bush dat noemt. Kan de president nog terug, als bijvoorbeeld blijkt dat Saddam Hussein alsnog zou gaan meewerken? Dat is volgens de Amerikanen een theoretische vraag, want volgens hen blijkt uit alles dat de Iraakse leider allesbehalve meewerkt. Bovendien lijken de militaire voorbereidingen voor een offensief al te ver gevorderd.

Amerikaanse commando’s zijn al actief in Noord-Irak. In samenwerking met Koerden en Iraakse oppositiegroepen wordt daar gewerkt aan de aanleg van communicatiefaciliteiten en treft men voorbereidingen voor de aanleg van noodvliegvelden. De Amerikaanse en de Britse luchtmacht, die het vliegverbod boven Noord- en Zuid-Irak handhaven, bombarderen de laatste weken in toenemende mate strategische doelen. Verder wordt er gewerkt aan een lijst van strategische doelen waarvan de vernietiging prioriteit heeft. Deze voorbereidingen zijn vergelijkbaar met de eerste fase van het Amerikaanse offensief in Afghanistan.

De Irakezen bereiden zich ook voor op een militaire confrontatie. Saddam Hussein heeft een aantal elite-eenheden gegroepeerd rond de hoofdstad Bagdad. Deze zijn uitgerust met beschermende kledij voor het geval er gebruikgemaakt wordt van chemische of biologische wapens. Omdat de Amerikanen niet van plan zijn zulke wapens te gebruiken, vrezen de militaire planners in Washington dat Saddam Hussein niet zal aarzelen zulke wapens in te zetten als laatste redmiddel tegen de Amerikaanse overmacht. Saddam zou verder wapens hebben verspreid onder de bevolking, wat het weinig aanlokkelijke perspectief van huis-aan-huisgevechten realistischer maakt.

De tijd begint te dringen. In april beginnen de temperaturen in Irak te stijgen. Dat maakt vechten voor de Amerikanen moeizamer, zeker als zij beschermende kleding moeten dragen. „De militairen wilden eigenlijk deze maand beginnen, maar de voorbereidingen verliepen trager dan verwacht”, aldus hoogleraar politicologie en veiligheidsvraagstukken Michael Klare van het Hampshire College in Amherst in de staat Massachusetts. „De militaire opbouw is nu echter bijna rond en defensie hoopt daarom op een beslissing voor half maart of uiterlijk eind maart”, aldus Klare.

Sterk stijgende temperaturen gecombineerd met het risico van een chemische en/of biologische tegenaanval (Saddam Hussein heeft zulke wapens tenslotte ook al gebruikt in de oorlog tegen Iran en later in eigen land tegen de Koerden) zijn enkele van de ongewisse factoren waarmee de militairen rekening houden. Maar er kan meer misgaan, ondanks de schijnbaar overweldigende militair-technologische overmacht van de Amerikanen. Minister van Defensie Donald Rumsfeld heeft zijn staf rampscenario’s laten opstellen.

Een van die scenario’s gaat er bijvoorbeeld van uit dat Bagdad wapens heeft verborgen in moskeeën of ziekenhuizen. Dat bemoeilijkt Amerikaanse of geallieerde operaties en verhoogt het risico dat er burgers omkomen, waardoor de kritiek op het Amerikaanse optreden toeneemt. Verder bestaat de kans dat Saddam Hussein bijvoorbeeld buitenlandse journalisten of zijn eigen bevolking als menselijk schild gebruikt om eigen wapens en troepen te beschermen. Op de Balkan gebeurde hetzelfde met VN-waarnemers.

Ten slotte zijn er nog mogelijk negatieve consequenties van een succesvolle operatie tegen Irak. Het gevaar bestaat dan namelijk dat delen van het leger of bepaalde groepen van de bevolking -al dan niet in samenwerking met terreurorganisaties- zich meester maken van de restanten van Saddam Husseins arsenaal aan chemische, biologische en eventueel nucleaire wapens. Directeur George Tenet van de inlichtingendienst CIA waarschuwt daarvoor. „Dat maakt het naderhand heel wat moeilijker om die wapens te achterhalen”, aldus Tenet tegenover de commissie inlichtingen van de Amerikaanse Senaat.

Tenet wees nog op een andere risicofactor. Vanaf het begin van een militair offensief zullen de Amerikaanse inlichtingendiensten zich zozeer op Irak concentreren dat het gevaar bestaat dat er onvoldoende aandacht is -of onvoldoende mankracht beschikbaar is- om andere potentiële bedreigingen tijdig te ontmaskeren. Hoogleraar politicologie en veiligheidsvraagstukken: „En dan is er natuurlijk het perspectief van een chaotische periode na de val van Saddam Hussein. Sommige Irakezen zullen zijn vertrek toejuichen, maar de komst van de Amerikanen wordt waarschijnlijk met gemengde gevoelens tegemoet gezien. Wij zullen dezelfde machtsstrijd zien als in Afghanistan, met krijgsheren en politieke groepen die elkaar bestrijden plus inmenging van buitenaf, vooral vanuit Turkije en Iran. Washington denkt dat op te lossen door voorlopig een (Amerikaans) militair bestuur in Irak te installeren zoals indertijd in Japan. Maar Irak is Japan niet, dus hier staan ons grote en naar ik verwacht onaangename verrassingen te wachten”, aldus Klare.