Dr. Angelov is secretaris van de Bulgaarse Bijbelbond en baptistisch predikant in Sofia. Hij heeft geen eigen gemeente en verkeert vanwege zijn betrokkenheid bij de internationale wereld van baptisten regelmatig in het buitenland. Zaterdag woont hij een jubileumbijeenkomst van Kom over en Help in Kampen bij.De vrijheid die twintig jaar geleden ook in Bulgarije aanbrak, was onwerkelijk, zegt Angelov. „Het had iets van een droom. We konden onze ogen niet geloven: dat een totalitair systeem zo ineens in elkaar kon storten. We verwachtten dat na een week het communistische regime weer op de oude voet zou doorgaan. Maar de verandering was werkelijk. We hebben toen voor het eerst de vrijheid gevóéld. Je moet zelf eerst jaren lang in een gevangenis zijn geweest om dit te kunnen meemaken.”

Zoals de vrijheid ineens totaal was, zo was dat vroeger het geval met de onvrijheid, zegt Angelov. „Er was in ons land een voortdurende controle door de geheime politie, ook van de kerken. Vroeger was het gevaarlijk om een Bijbel of godsdienstig boek aan een ander te geven. In Bulgarije werd zelfs de Bijbel niet gedrukt. Gedurende het communisme was geen enkel godsdienstig onderwijs mogelijk, behalve aan het priesterseminarie van de Bulgaars-Orthodoxe Kerk. Direct na de Wende starten kerken hun missionaire bijeenkomsten en godsdienstige conferenties. De geconfisceerde gebouwen werden teruggegeven en er werden nieuwe gebouwd. De kerken groeiden snel, het aantal bezoekers steeg. Dat gebeurde in alle gemeenschappen, van de Orthodoxe Kerk tot alle niet-orthodoxe kerken. In het communistische tijdperk waren er bijvoorbeeld drie methodistenkerken, nu zijn dat er meer dan twintig.”

Zorgen

Een politieke verandering kan in enkele dagen gerealiseerd zijn, een economische verandering duurt decennia, maar een verandering van mentaliteit nog veel en veel langer, zo stelt Angelov. „Met de vrijheid kwamen ook de negatieve kanten naar voren. De geest van het atheïsme domineert nog steeds de meerderheid van de Bulgaarse bevolking. We zien hier de vrucht van het zaad dat jarenlang door de communistische ideologie is gezaaid. Het atheïsme gaat nu een vruchtbare verbinding aan met het materialisme dat ons land vanuit het Westen overspoelt.”

De kerk is in dit alles niet in staat om een gunstige invloed uit te oefenen op de samenleving. Angelov. „De grote morele problemen in onze samenleving zijn corruptie, toenemende criminaliteit, stijgend drugs-gebruik, onverschilligheid tegenover ouderen en gehandicapten. Het aantal instituten voor wezen en in de steek gelaten kinderen groeit schrikbarend. We ontdekken pijnlijk dat vrijheid als zodanig nog geen morele verbetering brengt.

De Orthodoxe Kerk beschouwt de evangelische groeperingen nog steeds als een sekte en dat werkt ook door in het parlement. We danken God voor de vrijheid en democratie die we nu mogen beleven. Maar zonder geloof is ware vooruitgang niet mogelijk. Kerken en gelovigen staan nu voor de uitdaging om de Bulgaarse samenleving te beïnvloeden vanuit een christelijke ethiek en moraal.”

Dit is het laatste deel in een serie gesprekken met Oost-Europese christenen rond twintig jaar Wende.