Honderdduizenden mensen hebben de afgelopen dagen gedemonstreerd tegen een oorlog met Irak. Daarmee willen ze hun regering onder druk zetten, zeker wanneer die tot dusver meer of minder enthousiast steun verleende aan de oorlogsplannen van de Amerikanen.Nu zijn demonstraties voor oorlog altijd nog erger dan demonstraties tegen oorlog. In beide gevallen geldt echter dat de gecompliceerdheid van de buitenlandse politiek en de manoeuvreerruimte die voor het diplomatieke verkeer nodig is, zich moeilijk laten verenigen met de versimpelde slogans die tijdens dergelijke demonstraties meegevoerd worden.

Anders dan tijdens de Vietnam-demonstraties in de jaren zestig, toen veel demonstranten achter de bevrijdingsoorlog van de Vietcong stonden, kunnen slechts weinig betogers van de afgelopen dagen verdacht worden van sympathie voor Saddam Hussein. Daarvoor ligt het wrede en despotische karakter van zijn regime er te dik bovenop. Wie dat niet ziet, is wel helemaal blind.

Er is ook geen sprake van een ideologische verhulling. In de tijd van het communisme was dat wel het geval. Veel mensen in het Westen, vooral in kerkelijke kring, lieten zich daardoor gemakkelijk misleiden.

De vraag is wel wat het effect zal zijn van deze massabetogingen. Zullen de Iraakse machthebbers deze anti-Bush-demonstraties niet opvatten als steun voor hun huidige opstelling? Zeker voor hun eigen bevolking zullen zij de tv-beelden van deze bijeenkomsten gebruiken als bewijs dat de bevolking in het Westen achter Irak staat.

Het gevolg daarvan zou wel eens kunnen zijn dat Saddam Hussein nog minder bereid is om concessies te doen ten aanzien van de wapeninspecties. De kans op militair ingrijpen van Amerika neemt daardoor alleen maar toe. Met of zonder instemming van de Veiligheidsraad. Zo kunnen vredesdemonstraties de oorlog dichterbij brengen!

Uit opiniepeilingen was al eerder gebleken dat in de verschillende Europese landen veel verzet bestaat tegen militair ingrijpen in Irak. Nu zijn regeringsleiders niet gebonden aan de uitkomst van opiniepeilingen en moeten zij zich niet door de straat laten regeren, maar aan de invloed daarvan kunnen zij zich toch ook niet helemaal onttrekken.

Je ziet nu al dat de Britse premier Blair, tot dusver Amerika’s belangrijkste bondgenoot in Europa, zich wat voorzichtiger opstelt. Hij heeft immers te maken met een socialistische achterban die veel minder pro-Amerika is.

In Nederland werken de uiteenlopende standpunten van CDA en PvdA inzake de oorlog tegen Irak, onmiskenbaar door bij de kabinetsformatie. Nu heeft de PvdA weer bezwaar gemaakt tegen het transport van Amerikaanse troepen en militair materieel door ons land.

De PvdA bleef officieel buiten de demonstratie van afgelopen zaterdag in Amsterdam. Met het oog op de formatie kon PvdA-leider Bos zich daar niet laten zien.

Maar over drie weken hebben we statenverkiezingen. Wanneer Bos zich dezer dagen al te toegeeflijk opstelt in de richting van Amerika, dan leidt dat tot verkiezingswinst voor de SP en GroenLinks ten koste van de PvdA. Kiezers lopen tegenwoordig nu eenmaal heel makkelijk weg.