Gesteggel rond atoomprogramma Iran
Iran ligt inmiddels al jaren met het Westen overhoop over zijn omstreden nucleaire programma. Vandaag hebben nieuwe gesprekken plaats. Een overzicht van de stand van zaken op dit moment.
Wat is de aanleiding voor dit nieuwe overleg?De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties eist van Iran dat het stopt met het verrijken van uranium. Het Westen vreest dat de Islamitische Republiek het nucleaire materiaal zal gebruiken om een atoombom te produceren. Iran heeft tot nu toe geweigerd, en maakte eind vorige maand zelfs bekend dat het een tweede, geheime opwerkingsfabriek aan het bouwen is.
Wat is er tot nu toe in de gesprekken bereikt?
Iran heeft inspecteurs van de internationale atoomwaakhond IAEA toegezegd dat zij op 25 oktober de nieuwe opwerkingsfabriek mogen inspecteren. Tevens ging Teheran eerder deze maand akkoord met een deal met de VS, Frankrijk en Rusland die erin voorziet dat Iraans uranium naar het buitenland wordt gestuurd om daar te worden verrijkt. Iran lijkt nu echter op zijn schreden te willen terugkeren.
Waarom houdt Iran zich niet aan de resoluties van de Veiligheidsraad?
Iran heeft het Non-Proliferatieverdrag ondertekend. Dat bepaalt dat staten die het verdrag hebben ondertekend het recht hebben uranium te verrijken voor het opwekken van kernenergie voor civiele doeleinden. Zij moeten in dat geval wel onder voortdurende controle van het IAEA staan. Alleen staten die atoomwapens hadden toen het verdrag in werking trad, mogen uranium verrijken tot een niveau dat hoog genoeg is om een atoombom te maken. Iran zegt dat het alleen uranium verrijkt om kernenergie op te wekken.
Waarom wil de Veiligheidsraad dan toch dat Iran stopt met verrijken?
Omdat de technologie die Iran gebruikt om nucleaire brandstof te maken, ook kan worden gebruikt om uranium te verrijken tot een niveau dat hoog genoeg is om een atoombom te maken. Bovendien heeft Iran zijn nucleaire programma achttien jaar verborgen gehouden, waardoor het land op z’n minst de schijn tegen heeft. Verder zeggen diverse inlichtingendiensten, waaronder de Israëlische Mossad, over bewijzen te beschikken dat Iran daadwerkelijk kernwapens ontwikkelt.
Wordt die suggestie breder gesteund?
De gezamenlijke Amerikaanse inlichtingendiensten stelden eind 2007 in een rapport dat Iran in 2003 zou zijn gestopt met de ontwikkeling van kernwapens. Het rapport blijft vaag over de vraag of Teheran nadien het kernwapenprogramma nieuw leven heeft ingeblazen: „Iran lijkt minder vastbesloten kernwapens te ontwikkelen.” Volgens de inlichtingendiensten zou Iran eind 2009 een kernwapen kunnen maken, maar dat is volgens hen „zeer onwaarschijnlijk.”
Hoe snel kan Iran een atoombom maken?
Deskundigen gaan ervan uit dat Iran binnen enkele maanden genoeg uranium kan verrijken om een atoombom te maken. Tegelijkertijd veronderstellen zij dat Iran nog niet over de technische kennis beschikt om een nucleaire oorlogskop te maken.
Is het niet al te laat om Irans kernprogramma te stoppen?
Iran vindt van wel, en heeft al gezegd dat het een „grote overwinning” heeft behaald. IAEA-directeur Mohammed al-Baradei liet onlangs ook al doorschemeren dat de inspanningen van de internationale gemeenschap om de Iraanse nucleaire aspiraties een halt toe te roepen door de feiten zijn ingehaald.
Wat kan er nog worden gedaan om Iran op andere gedachten te brengen?
De Veiligheidsraad zal mogelijk nieuwe sancties tegen Teheran instellen. Tot nu toe hebben die weinig effect gehad. Israël heeft steeds gezegd dat het een aanval op Iraanse nucleaire installaties niet wil uitsluiten. De Israëlische strijdkrachten hebben een dergelijk offensief al diverse keren geoefend.
