De Nederlandse bewindsman heeft de Tweede Kamer donderdag beloofd Künast daarover tijdens de Europese Raad „diep in de ogen te kijken.” De zaak komt ook dinsdag tijdens een bijeenkomst van de Europese veterinaire experts aan de orde.

Als de Duitsers medio januari al aan de Europese alarmbel (”rapid alert”) hadden getrokken, had dat een hoop ellende kunnen voorkomen, zegt J. de Leeuw, directeur-generaal van de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA). De besmette partij broodafval was dan wellicht nog op weg geweest naar Nederland. De consternatie was dan zeer beperkt gebleven. „Hoe dichter het bij het bord van de mensen ligt, hoe meer onrust het oplevert.”

De landelijke overheid in Duitsland werd pas afgelopen vrijdag op de hoogte gesteld van de besmetting, die al op 15 januari was ontdekt bij een bedrijf in de Duitse deelstaat Thüringen. De Leeuw: „De Duitse deelstaten hebben een geweldige autonomie. Het is niet voor het eerst dat we daar problemen mee hebben. Gelukkig beginnen de Duitsers de problemen nu aan te pakken met een instituut dat de communicatie met deelstaten moet verbeteren.”

Volgens De Leeuw duurt het soms nog te lang voor veevoerbedrijven precies kunnen zeggen aan welke boeren ze voer hebben geleverd. Daardoor komt het opsporen van mogelijke besmettingen, zoals bij de huidige dioxineaffaire, trager op gang dan nodig. Maar hij benadrukt dat de onvolkomenheden in Nederland niet de reden zijn dat het bijna vier weken heeft geduurd voor een Duitse dioxinebesmetting in Nederland is gemeld.

De regionale land- en tuinbouworganisatie GLTO vindt dat de VWA en het ministerie van Landbouw vrijdag al in actie hadden moeten komen, zodat de betrokken veehouders afgelopen weekeinde maatregelen hadden kunnen nemen. Volgens De Leeuw was dit echter onmogelijk.

„Het Duitse ministerie van Landbouw heeft ons vrijdagavond gebeld, toen hebben we direct contact gezocht met het bedrijf in Borne dat de mogelijk besmette partij broodmeel had geïmporteerd. Er kwamen echter geen details van de Duitsers. Redelijkerwijs kun je dan niet meer doen. Pas maandag kwamen ze met een rapid alert.”

Het rapid-alert-systeem is een Brusselse alarmbel, waarmee lidstaten elkaar waarschuwen voor mogelijke gevaren voor de volksgezondheid. Het systeem is vorig jaar 440 keer gebruikt, waarvan 32 keer voor een waarschuwing over diervoer. Tweemaal leidde dit tot actie, bijvoorbeeld bij de crisis met het hormoon MPA.

Als de kaderwet diervoeders door de Tweede Kamer is aangenomen krijgt de VWA, een nieuwe organisatie die zich bekommert om voedsel- en productveiligheid, nog meer mogelijkheden om zich met de hele voedingsketen te bemoeien. Die wet moet dan ook snel worden aangenomen, vindt De Leeuw.

De Keuringsdienst van Waren (KvW) en de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV) maken deel uit van de nieuwe dienst. De Leeuw: „Wij moeten onafhankelijk van het ministerie van Landbouw en VWS ons werk doen.”

Vanaf vrijdag moet uit testresultaten blijken of de dioxinebesmetting in Nederlands veevoer en vlees terecht is gekomen. Dinsdagavond maakte de VWA al bekend dat er in ieder geval geen gevaar voor de volksgezondheid is. Het eventueel verhoogde dioxinegehalte is zo klein, dat het geen gevaar oplevert. De testresultaten zijn echter van groot belang voor de 150 veehouders, die hun vee nu niet mogen laten slachten, omdat ze veevoer hebben gekocht bij verdachte voerbedrijven.

De voerbedrijven moeten hun kwaliteitssysteem duidelijk nog verbeteren, zodat ze sneller de precieze gegevens over hun afnemers kunnen ophoesten, stelt De Leeuw. „Knoeiers behoren geen onderdeel van het systeem uit te maken. Daarmee wil ik niet zeggen dat er structureel iets mis is met het bedrijf in Borne.” Toch is de vergunning van dat bedrijf ingetrokken, omdat het zaken deed met het Duitse bedrijf, terwijl dat geen kwaliteitsgarantie kon bieden. „Ik kan niet zeggen of dat te goeder of te kwader trouw was”, aldus De Leeuw.

Daarnaast heeft hij wel oren naar meer bevoegdheden. „Ik zou graag op alle terreinen bestuurlijke boetes kunnen uitdelen bij lichte overtredingen. De Algemene Inspectiedienst (AID) en het openbaar ministerie kunnen zich dan concentreren op de zware zaken.”