Een vergadering in Brussel van NAVO-ambassadeurs over het plannen van militaire steun aan Turkije in het geval van oorlog werd op het laatste moment afgeblazen. De kans op succes leek nihil. De verwachtingen van het EU-spoedberaad maandag zijn ook niet hooggespannen.

Volgens de Duitse minister van Defensie, Peter Struck, gloort er echter hoop aan het einde van de tunnel. Hij zei dat de negentien lidstaten van het bondgenootschap op zijn laatst zaterdag een besluit zullen nemen. Vrijdag zal de chef van de VN-wapeninspecteurs, Hans Blix, verslag uitbrengen aan de Veiligheidsraad over zijn bevindingen in Irak.

Het vinden van Iraakse raketten, die de door de Verenigde Naties bepaalde maximale reikwijdte overschrijden, heeft de spanning opgedreven. De Britse premier Blair ziet de vondst als bewijs van de slechte bedoelingen van president Hussein. Hij waarschuwde ervoor dat de raketten nog wel eens als „wezenlijke schending” gezien kunnen worden van VN-resoluties. De ontdekking lijkt voorstanders van militair ingrijpen in Irak een steuntje in de rug te geven.

Volgens de Russische plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken, Fedotov, zijn de wapens echter helemaal niet verboden en zijn ze bovendien netjes aangemeld via de wapenlijst die Irak begin december aan de VN overhandigde. De toestand rond de raketten „moet niet worden gezien als een overtreding van Irak van de ontwapeningsverplichtingen maar als bewijs van zijn medewerking met de inspecteurs en van het feit dat de inspecties effectief zijn”, aldus de bewindsman.

De Franse premier Raffarin verklaarde donderdag dat het gedrag van het regime in Bagdad de afgelopen dagen een verbetering liet zien. Ten overstaan van de Franse senaat zei de bewindsman een „verandering in de houding van Irak te bespeuren.”

Parijs is voorstander van het uitbreiden van de wapeninspecties in Irak, een idee dat ook op Duitse en Russische steun kan rekenen. Groot-Brittannië wees donderdag de Duits-Franse voorstellen voor meer inspecteurs wederom van de hand. Minister Straw van Buitenlandse Zaken verwierp het plan als „onrealistisch en onpraktisch.”

Premier Blair eist van de andere leiders van de Europese Unie dat zij een militair optreden tegen Irak niet uitsluiten. Dat stelt de sociaal-democraat in een donderdag uitgelekte brief, slechts enkele dagen voor de EU-spoedzitting van maandag in Brussel over Irak. „Hoewel we allemaal natuurlijk militaire interventie als een laatste redmiddel beschouwen, moeten we duidelijk maken dat geen lidstaat dat uitsluit als het erom gaat de autoriteit van de Verenigde Naties te steunen”, aldus Blair.

Blair hoopt op een tweede resolutie van de Veiligheidsraad. Bondskanselier Schröder ziet meer kansen voor een vreedzame oplossing in Irak. De Duitser beloofde donderdag Turkije militaire bijstand in het geval van een Iraakse aanval. „Duitsland houdt zich aan zijn bondgenootschappelijke verplichtingen. Als een partner wordt aangevallen, zullen wij hem verdedigen”, aldus de bondskanselier. De Franse president Chirac deed woensdagavond soortgelijke uitspraken. Ze houden vooralsnog echter wel hun poot stijf als het aankomt op het plannen van dergelijke bijstand.

Bij de ingelaste EU-top voor maandag is ook VN-secretaris-generaal Kofi Annan uitgenodigd. Het VN-hoofdkwartier heeft inmiddels bevestigd dat Annan de uitnodiging heeft aangenomen.

De dertien kandidaat-EU-lidstaten daarentegen, die voor het merendeel de harde Amerikaanse lijn steunen, zijn niet welkom op de bijeenkomst. Ze worden dinsdag op de hoogte gebracht van de uitkomst van het spoedberaad.

Griekenland heeft de vergadering in Brussel betiteld als de laatste kans voor Europa om tot een gemeenschappelijk standpunt ten aanzien van de Irak-crisis te komen. De kans dat dat gaat lukken is volgens deskundigen echter klein. De posities liggen daarvoor te ver uiteen.

Volgens de Nederlandse oud-minister van Buitenlandse Zaken Van Aartsen zou het Griekse EU-voorzitterschap niet alleen Annan maar ook de Amerikaanse president Bush moeten uitnodigen voor de EU-top. Het is de hoogste tijd dat Europa en de VS stoom afblazen en proberen de toenemende irritaties en het gerezen wantrouwen in de transatlantische band weg te nemen.