Ds. Bos: „Er is geen excuus voor het nalaten van nieuw beleid. Want ondertussen tikt de tijdbom van de onleefbaar wordende wereld door.”Bos, protestants predikant in Papendrecht, promoveerde dinsdag aan de Vrije Universiteit op de studie ”Roeien voor het leven. De kerk en een nieuwe hominide” (uitg. Narratio, Gorinchem).

De predikant is geschokt en geboeid door de macht die de mens door wetenschap en techniek kan uitoefenen over de schepping. „Het is voor het eerst in de geschiedenis dat de macht van de techniek zo groot is geworden dat de huidige generatie in staat is zichzelf op te heffen. De ontwikkelingen zijn de mens boven het hoofd gegroeid. We hebben een probleem met de homo sapiens die de wereld heeft verziekt. Denk bijvoorbeeld aan het milieu, de informatiesamenleving en de onbeheersbaarheid van de structuren.

Misschien is een verbeterde versie van de mens wel een noodzaak om dat op te lossen. We kunnen dat niet meer oplossen met de democratie op nationaal niveau. Ook de VN zijn niet de oplossing. We moeten een ander gezamenlijk antwoord vinden dat zich richt op de ethiek van de gevolgen.”

Wereldraad

De promovendus voelt zich geïnspireerd door het denken binnen de Wereldraad van Kerken en de gedachte van de verantwoordelijkheid voor de schepping. „De kerk heeft in het verleden wel gesproken over de rechten van de mens, maar nu zijn de rechten van de menshéíd in het geding. In termen van evolutie gesproken: had voorheen de evolutie de regie over de mens, nu heeft de mens de regie over de evolutie. En dan is de vraag: hoe gaat de mens om met de bestuurbaarheid van het leven?”

Sciencefiction

Feit is dat de ontwikkelingen doorgaan en wetenschap en techniek hard werken aan een nieuwe mens. „Er wordt geëxperimenteerd met lichaamloze intelligentie en een productie van de mens zonder geslachten. Wetenschappers voorzeggen dat rond 2029 de computers sterker zijn dan onze hersenen. Het lijkt wel sciencefiction, maar het is realiteit.”

Ds. Bos vindt dat de kerk dubbel heeft gestaan tegenover de „zegen” van de wetenschap. „De kerk heeft de wetenschap enerzijds als positief aanvaard; anderzijds heeft ze niet voldoende de mogelijkheden benut die God in de schepping heeft gelegd. De mens is medeschepper van het leven, wat vervat ligt in het feit dat hij beeld van God is. In Psalm 8 staat dat de mens bijna aan God gelijk is. God beknibbelt niet op de mens, maar roept hem ertoe op zijn gaven te besteden in dienst van het goede leven.”

Wereldorgaan

Ds. Bos pleit ervoor dat de kerk en andere religies gaan meewerken aan een wereldorgaan dat namens de mensheid kan besluiten over de te maken keuzes voor de toekomst. Het gaat immers om het voortbestaan van de mensheid. „De trend is nu dat de technieken rond de nieuwe mens gedragen worden door bedrijfsmatige en commerciële motieven, zonder ethisch besef. Het gevaar dreigt dat de bedrijfsvoering van de betrokken laboratoria en hun aandeelhouders over deze kwestie beslissen.”

De promovendus bepleit een „missionair gesprek” met de natuurwetenschappen en keert zich tegen het „blijmoedig optimisme” van de transhumanisten, die zich hebben toegelegd op een verbeterd en volmaakt mensenras. „De kerk dient te protesteren tegen de claim dat wetenschap en techniek zaligmakend en neutraal zijn, want dat zijn ze niet.”

PAPENDRECHT – „De schepping is Bijbels gezien onaf”, stelt ds. J. A. Bos, naar aanleiding van zijn proefschrift over de kerk en de hominide. „Er is geen sprake van een statisch heelal, daarvoor is de Geest Gods te beweeglijk, te creatief.”

De veranderbaarheid van de mens is volgens ds. Bos een Bijbels principe. „De mens is niet onsterfelijk geschapen, het organisch leven is vanaf het begin gebaseerd op eindigheid, stofwisseling.”

De Bijbel leert dat door de zonde de dood in de wereld is gekomen.

„Doodgaan wil mijns inziens zeggen líjden aan het doodgaan. De fysieke dood krijgt de geladenheid van een straf. Adam en Eva hebben nooit de structuur van onsterfelijkheid gehad. De Bijbel geeft niet de indruk van een homo sapiens die daar eeuwig zou rondlopen. Pas later is de droom over een hemel ontstaan. De gedachte van onsterfelijkheid en volmaaktheid is zeker niet bij de Joden te vinden.”

De homo sapiens is volgens u dan ook het product van de evolutie?

„Ik ben niet zo’n voorstander van de term evolutie, ik spreek liever van veranderbaarheid. In het darwinisme zitten flinke gaten als het gaat om de overgang van materie naar de geest en de ziel.

De discussie over evolutie is onvruchtbaar omdat ze zich bezighoudt met het verleden. De echte vragen gaan over wat we nú aan het doen zijn en of onze kleinkinderen, van wie ik er sinds kort een heb, nog in een leefbare wereld kunnen wonen.

Ik heb veel meer hartstocht voor de toekomst van de mensheid dan voor de vraag of de mens van de aap afstamt of niet. Doel van mijn boek is dat de kerk een antwoord geeft op deze vragen voordat het te laat is.”