De politie sloot de hele week de Tempelberg boven de Klaagmuur af voor iedereen behalve moslimmannen boven de vijftig en moslima’s. Met de afsluiting wilde de autoriteiten het risico vermijden dat daar rellen zouden uitbreken. Een politiepatrouille vond zondagmorgen twee kruiwagens met stenen op de Tempelberg. Deze zouden door relschoppers gebruikt kunnen worden tegen de biddende menigte beneden.Maar het bleef deze week rustig bij de muur. Elders in Oost-Jeruzalem raakten Palestijnse demonstranten en politie met elkaar slaags. De recente spanning is ontstaan toen zich onder moslims het gerucht verbreidde dat radicale Joden de Tempelberg op wilden. Toen op 27 december –een dag voor Grote Verzoendag– een groep Franse toeristen de berg op ging, zagen moslims hen blijkbaar aan voor Joodse extremisten. Zij begonnen hen met stenen te bekogelen. De politie gebruikte traangas. Volgens berichten in de Israëlische pers wilde een Joodse radicale groep op die dag inderdaad de berg op. Maar deze werd door de politie tegengehouden.

De geruchten dat radicale Joden de berg op wilden, bleven echter de ronde doen. Ra’ad Salah, het hoofd van de radicale ”noordelijke tak van de islamitische beweging”, riep de Israëlische Arabieren en de Palestijnen in Oost-Jeruzalem op naar de Oude Stad van Jeruzalem te komen om de Al-Aqsamoskee op de Tempelberg te beschermen. De politie arresteerde Salah dinsdag, maar liet hem op last van het gerechtshof na vier uur weer vrij. Het hof verbood hem gedurende dertig dagen Jeruzalem te betreden.

Knessetlid Ahmed Tibi van de Verenigde Arabische Lijst Ta’al waarschuwde op de Israëlische televisie dat „de rechtse regering” van Benjamin Netanyahu, Defensieminister Ehud Barak en minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman „met vuur speelt.” Volgens hem moet Israël alle poorten en toegangswegen naar de Al-Aqsamoskee heropenen. „De Al-Aqsamoskee en Oost-Jeruzalem zijn Palestijns en islamitisch gebied”, onderstreepte Tibi.

Vanwaar de onrust onder moslims? De geruchten dat Joden de Tempelberg over willen nemen, zijn vals. Er zijn weliswaar een paar kleine rechts-nationale groepen die de Derde Tempel willen bouwen, maar de meeste houden zich aan de wet en bovendien verbiedt de politie hen vaak de Tempelberg op te gaan.

Toch is de zorg onder Palestijnen te begrijpen. Niet alleen Joden, ook Palestijnse moslims voelen zich nauw verbonden met wat zij de Haram al-Sharif of kortweg Al-Aqsa noemen. In huizen en kantoren van velen hangt een afbeelding aan de muur van de Rotskoepel, met zijn blauwe mozaïek en goudgele koepel. Mekka en Medina mogen belangrijk zijn voor de moslims, de spil van de Palestijnse nationale trots is de Al-Aqsa.

In de buurt van de Tempelberg is al jarenlang archeologisch onderzoek aan de gang. Het gaat niet om onderzoek onder de Tempelberg zelf, maar op plekken in de buurt ervan. Deze week bijvoorbeeld werd bekendgemaakt dat ten westen van de Tempelberg onder de grond een hal uit de Tweede Tempelperiode is gerestaureerd. Vorige maand maakten archeologen de vondst bekend van een ritueel bad uit de eerste eeuw in hetzelfde gebied.

De Israëlische archeologische dienst verricht ten zuiden van de Tempelberg intensief archeologisch onderzoek in de zogeheten Stad van David. Hier bevond zich het oudste gedeelte van Jeruzalem, dat koning David 3000 jaar geleden op de Jebusieten innam. Het onderzoek vindt plaats in samenwerking met de rechts-nationalistische Eladorganisatie, die ernaar streeft de Joodse aanwezigheid in Oost-Jeruzalem te vergroten. In dit gebied zijn spanningen ontstaan met de Palestijnse bewoners, die vrezen dat zij hun huizen uit zullen worden gedreven. Palestijnen spreken al jarenlang van de ”judaïsering” van Jeruzalem. Ze vrezen dat hun invloed in de stad ten koste gaat van de toenemende invloed van rechts-religieuze Joden.

Hoe absurd het ook mag klinken in de oren van de meeste Israëliërs, onder Palestijnse moslims bestaat een wezenlijke angst dat de Joden de Tempelberg en omgeving gaan overnemen. Ze willen dat koste wat kost voorkomen. Als er geen kanaal wordt geopend voor religieuze dialoog tussen Joodse en Palestijnse geestelijken waarbij deze spanning rondom de Tempelberg en omgeving ter sprake komt, zullen de spanningen zich regelmatig opnieuw openbaren.

Vooral tijdens de drie grote Joodse feesten trekken veel religieuze Joden naar de Westelijke Muur. Dat zijn Pesach (het Joodse Pasen), Sjavoeot (Wekenfeest) en Soekot (Loofhuttenfeest). De muur ontleent zijn heiligheid aan het gedeelte erbovenop: het Tempelplein, waar vroeger de Joodse tempels stonden.

In de Bijbelse tijd trokken Joden op naar de tempel zelf. Nu de tempel is verwoest en de moslims in de zevende eeuw de berg tot een heilige plaats hebben gemaakt, gaan Joden in de regel de berg niet meer op.

Er staat voor de ingang van de Tempelberg, bij de Mughrabipoort, een bord van het hoofdrabbinaat met de waarschuwing dat Joden de berg niet mogen betreden. De reden is dat het onbekend is waar het heilige der heilige zich precies bevond.

Moslims geloven dat Mohammed vanaf de berg zijn nachtelijke reis naar de hemel maakte. Vele moslims vrezen dat Joden wat zij Haram al-Sharif (edele omheining) noemen, willen overnemen. De berg is daarom al tientallen jaren een potentieel explosief gebied.

In vogelvlucht
Eerste Tempel: 1006 tot 586 voor Chr.

Tweede Tempel: 536 voor Chr. tot 70 na Chr. Na de verwoesting door de Romeinen ligt het Tempelplein braak.

In 636 veroveren moslims het Heilige Land. Zij voltooien in 691 de Rotskoepel op de berg. Enkele jaren later verschijnt naast de Rotskoepel de Al-Aqsamoskee.

In 1929 vallen er ruim 200 doden bij zware onlusten die ontstaan na een mars van een Joodse jeugdgroep naar de Westelijke Muur.

In juni 1967 verovert Israël Oost-Jeruzalem. De Tempelberg komt onder Israëlische soevereiniteit, maar Israël geeft de moslimautoriteiten het dagelijks bestuur in handen.

In oktober 1990 schieten Israëlische troepen achttien Palestijnen dood, nadat Palestijnen stenen wierpen naar biddende Joden bij de Westelijke Muur.

September 1996 opent premier Netanyahu een tunnel die langs de Westelijke Muur loopt. Gewelddadige protesten breken uit onder Palestijnen, waarbij tientallen mensen de dood vinden.

In 2000 bezoekt Likudleider Ariel Sharon de Tempelberg. Het bezoek is aanleiding (niet de oorzaak) tot het uitbreken van de Al Aqsa-intifada. Deze tweede Palestijnse opstand leidt tot de dood van circa 3000 Palestijnen en 1000 Israëliërs. De Waqf (islamitisch bestuur) sluit de Tempelberg voor niet-moslims af.

In 2003 stelt de politie gedurende een paar uur per dag de Tempelberg weer open voor niet-moslims.