De aziatische mega-malls zijn een apart verschijnsel. In de vervuilde en hete metropolen vormen deze enorme warenhuizen een verkoelende attractie. In de nieuwste malls in Jakarta kun je de weg compleet kwijtraken tussen de Italiaanse modewinkels, parfumerieën, juweliers, schoen- en sportwinkels. Veel mensen nemen een zitpauze bij Starbucks Coffee, of lunchen in een ‘food court’. Bovenin is de mall een uitgaanscentrum.Vooral charismatische bewegingen hebben deze malls ontdekt als een veilige plaats voor hun samenkomst. De evangelische gemeenten huren er grote ruimtes af. Ze groeien ook zo snel dat traditionele kerkbouw geen optie is. Die wordt door de militante moslimgroepen op veel plaatsen toch gesaboteerd. De overheid werkt eveneens tegen en de evangelisten hebben niet het geduld om decennia te wachten op een bouwvergunning. Die vergunning vereist de toestemming van de plaatselijke bevolking; nog een hindernis. Kerkhouden in een mall is een veilig en onopvallend alternatief, weg van de lagere, veelal intolerante moslimklasse.

Publiekstrekker

Een groepering die ruim gebruik maakt van malls, hotels en bioscoopzalen is de Gereja Bethel Indonesia (GBI). Dit internationale evangelische kerkgenootschap ontstond in 1988, deels uit ontevredenheid met de Indonesische Pinksterkerk (GpdI). De GBI staat onder leiding van dr. ir. Niko Njotorahardjo en telt ongeveer 450 gemeenten.

Zij groeit sterk in de stedelijke en geïndustrialiseerde gebieden van West-Java. Het doel is ook groei. Dat wordt bereikt door diensten te organiseren in mega-malls zoals Blok M Square, Emporium Pluit Mall en Mega Bekasi Hypermall; of in een zaal van Hotel Millenium, een Honda showroom of een gebouw van de Lippo Bank.

Een kleinere charismatische groep is de Gereja Duta Injil. Dit genootschap houdt diensten in de Mall Ambasador, en echte volksmall voor de gewone man in het zakendistrict Kuningan. Opvallend genoeg is de halve topverdieping van deze mall omgebouwd tot kerkzaal. De kerkgangers moeten op weg naar boven eerst alle ballustrades van de mall passeren via een stuk of vijf roltrappen. Dan perst het volk zich door vijf klassieke kerkdeuren naar de kerkzaal. De opgewekte muziek stampt zo hard dat het door de halve mall klinkt.

„Ik kom elke zondag helemaal uit Oost-Jakarta naar deze dienst”, vertelt een kerkganger. „Evenals veel anderen die ook eerst een paar uur in de bus moeten zitten.” De evangelist is een publiekstrekker die het volk maar liefst anderhalf uur op meesterlijke wijze vermaakt met een moraliserend verhaal met grollen, grappen en veel theater. Hier en daar citeert hij ook een Bijbeltekst. Na twee uur moet de zaal snel worden verlaten. De roltrappen voeren dan honderden gemeenteleden naar boven voor de volgende dienst.

High class

Een andere evangelische groep trekt veel kapitaalkrachtige jonge mensen in de congreszaal van Wisma Nusantara Commercial Office Building aan de drukke zakenboulevard Jalan Thamrin. Hier houdt ’s zondags de Jakarta Praise Community Church (JPCC) haar diensten.

Deze nieuwe groepering vierde dit jaar in de Ritz Carlton-Ballroom haar tienjarige bestaan. De gemeente begon als bidstondgroepje van tien mensen. Nu drommen voor het Wisma-gebouw op zondagen van ’s ochtends 7.30 tot ’s middags 14.00 grote groepen jongeren samen. Velen wonen in de honderden ‘tempat kos’ (kosthuizen) achter de grote kantoorgebouwen van het zakendistrict.

Het valt niet mee om iedereen in de twee smalle liften te stouwen. Iedereen moet naar de zaal op de tiende verdieping. Elk van de vier na elkaar gehouden kerkdiensten trekt meer dan 500 mensen.

„Dit is een echte high class crowd”, vertelt een van de kerkgangers. „Ik zie zelfs regelmatig beroemde artiesten en zangers.” Na het zingen van enkele populaire geestelijke liederen laten de schermen plots een goed voorbereide collage van nieuws en activiteiten zien. ”What are we wearing”, luidt de boodschap vanaf videoschermen. Wat voor kleren dragen we? De gemeente kijkt geboeid naar een reportage die begint met een modeshow.

Vervlechting

Op de grote flatscreens volgt een moeiteloze overgang naar de presentatie van de pastor die zich in een oud colbertje heeft gehuld.

De voorganger vertelt naar aanleiding van Kolossenzen 3:9-10 vlot over oude kleren die je niet meer kunt verstellen. Eenmaal in een nieuw jasje gehesen, scheurt de voorganger er één mouw af: je moet je nieuwe leven in Christus niet beschadigen.

De jonge pastor uit Singapore gebruikt veel Engelse zinnen. Hij kent de modetaal en zijn boodschap geeft een goed gevoel. Deze professionele multimediadienst is een mengeling van karaoke, optreden van bands, modeshows, drama en de boodschap van het Evangelie. De pastor eindigt de dienst binnen een uur met het opgeven van enkele liederen en met een gebed. Er wordt niet om geld gevraagd en er is geen collecte.

Eenmaal uit het gebouw, stappen de kerkgangers in hun grote 4wheel-drives of lopen over de boulevard rechtstreeks naar Mall Grand Indonesia. Zij representeren het jonge, consumptivistische christendom. De vervlechting van moderne leefstijl en christendom heeft in een metropool zoals Jakarta de toekomst. Religie op maat.

Dit is de derde aflevering in een vierdelige serie over christenen in Indonesië. Volgende week donderdag het laatste deel.