Melkert kondigde in zijn eerste toespraak als partijleider aan dat de PvdA zal vasthouden aan een ziektekostenstelsel met inkomensafhankelijke premies. „Daar sluiten wij dus geen compromis over,” aldus Melkert.

De leiderswisseling vormde zaterdag de zorgvuldig geregisseerde hoofdmoot van het PvdA-congres waar het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst van de partij voor de Tweede-Kamerverkiezingen in mei 2002 werden vastgesteld.

Via een videoboodschap sprak de Britse premier Blair zijn Nederlandse geestverwanten zaterdag toe. Hij roemde de samenwerking met Kok gedurende de afgelopen jaren en zei zich te verheugen op de toekomstige samenwerking met diens opvolger Melkert.

Premier Kok, die zijn aanwezigheid op de Europese top in het Belgische Laken daarvoor een aantal uren had onderbroken, noemde Melkert op het congres „een van de hoofdarchitecten van de succesvolle paarse strijd tegen de langdurige werkloosheid”. De premier herhaalde nog eens „dat mijn vertrouwen in Melkert mijn terugtreden als PvdA-leider voor mij mogelijk heeft gemaakt”. „In Melkert herken ik het ongeduld en de ambities voor de mensen waar wij al jaren aan werken,” aldus Kok.

Kok gaf toe „een beetje weemoedig” te zijn over zijn naderend afscheid. „Maar je mag niet doorgaan tot het bittere eind,” aldus Kok. Opmerkelijk was dat Kok zijn vrouw Rita nadrukkelijk bedankte voor haar steun, „ook als het soms heel erg moeilijk was.” Het PvdA-congres gaf mevrouw Kok vervolgens een langdurig applaus.

Melkert bedankt op zijn beurt Kok voor alles wat hij „voor Nederland en voor de PvdA heeft gedaan.” Hij zei de verantwoordelijkheid die op hem rustte als lijsttrekker van de PvdA in al zijn vezels te voelen. In een gepeperde toespraak maakte de nieuwe politiek PvdA-leider duidelijk dat er met de sociaal-democraten geen compromissen gesloten zullen worden over een nominale ziektekostenpremie. Met name de VVD pleit daarvoor in het verkiezingsprogramma. Naar verwachting wordt het nieuwe ziektekostenstelsel een van de belangrijkste onderwerpen van de kabinetsformatie in 2002.

Ook maatregelen om langdurig werklozen weer aan de slag te helpen, zoals de Melkertbanen, moeten overeind blijven volgens de lijsttrekker. „Onze inzet is: nooit meer langdurige werkloosheid. Die afspraak kwam ik na en die zal ik na blijven komen.” De PvdA blijft voorstander van een financieel beleid waarbij de staatsschuld verder wordt teruggedrongen, maar waarbij ook nieuwe investeringen in de zorg, het onderwijs en veiligheid mogelijk zijn. Algemene lastenverlichting zoals de VVD voorstaat, keurt Melkert af. Zeker bij een teruglopende economische groei is daarvoor geen ruimte, stelde de PvdA-leider onomwonden.

Op het laatste congres van de PvdA voor de Kamerverkiezingen van 2002 stelde de partij ook de nieuwe kandidatenlijst vast. Naast het teruggetreden PvdA-Kamerlid Van Gijzel die van de lijst werd geschrapt, bracht het congres nog een wijziging aan op de voorgestelde lijst. De 25-jarige oud-voorzitter van de Jonge Socialisten Omar Ramadan komt op plaats 47.

Eerder nam het congres al het nieuwe verkiezingsprogramma aan. Daarbij koos het PvdA-kader ervoor de hypotheekrenteaftrek de komende vier jaar onaangetast te laten.