Dat schrijft het kabinet in de Miljoenennota en de Macro Economische Verkenning 2010. Beide stukken worden morgen op Prinsjesdag gepresenteerd, maar lekten zaterdag al uit.Hebzucht en de drang naar meer, meer, meer was een van de belangrijkste oorzaken van de financiële crisis die de recessie inluidde, schrijft minister Bos van Financiën in zijn Miljoenennota. „Het antwoord op de crisis moet dan ook niet alleen rekening houden met de verhouding tussen markt en overheid, maar ook oog hebben voor morele kwesties als matiging, dienstbaarheid, solidariteit, duurzaamheid en gemeenschapszin.”

Een aanpak die zich louter richt op regulering en toezicht, vervolgt Bos, schiet tekort. „Het gaat minstens zozeer over normbesef en de verantwoordelijkheid die mensen zelf willen nemen voor hun handelen en de gevolgen daarvan.”

De overheid moet het vertrouwen in banken en tussen mensen onderling gaan herstellen. Het kabinet zet daarom in op maatschappelijk verantwoord ondernemen, beter toezicht, meer transparantie en een einde aan exorbitante bonussen. „Dat is temeer belangrijk om dat voor veel burgers de crisis buiten hen om is ontstaan terwijl hun nu gevraagd wordt zelfs een (soms pijnlijke) bijdrage te leveren om weer uit het dal te klimmen”, schrijft Bos.

„Juist dan zijn eerlijkheid, vertrouwen en draagvlak cruciaal. En vooral ook wederkerigheid. Omdat burgers alleen maar bereid zijn hun bijdrage te leveren als ze daartegenover een overheid kunnen verwachten die de lusten en lasten eerlijk verdeelt, talent de ruimte biedt en beschermt en beveiligt wat kwetsbaar is.”

Wat de komende tijd ons zal brengen, is volgens de minister van Financiën „onvoorspelbaar.”

De koopkracht neemt volgend jaar nog nauwelijks af. „De crisis werkt met enige vertraging door op de arbeidsmarkt en de financiële positie van mensen”, aldus de Miljoenennota.

„Voor de meeste Nederlanders zal gelden dat hun koopkracht aan het eind van 2010 hoger is dan aan het eind van 2008. Zij zullen de klap van de crisis in ieder geval in hun portemonnee nog niet voelen, maar de prijs wordt nu en in de toekomst wel degelijk ergens betaald.”

De schuldenlast van de overheid zal stijgen, bedrijven zullen hun winsten zien afnemen, huizenbezitters zullen hun huis in waarde zien dalen en mensen zullen hun baan verliezen.

Na 2010 volgen hoogstwaarschijnlijk meerdere jaren met koopkrachtverlies. Volgend jaar wordt nog niet stevig bezuinigd. In 2011 wordt voor 1,8 miljard euro bespaard. Dat bedrag loopt tot 2015 op tot 35 miljard.

Gedwongen door zulke forse bezuinigingen neemt het kabinet de meeste uitgaven kritisch onder de loep. Daarbij zijn geen taboes. Van ontslagrecht tot hypotheekrenteaftrek, alles wordt onderzocht. Vergaande keuzes moeten dan worden gemaakt.

Sommige bezuinigingen zijn al bekend. Zo krijgen studenten er in 2011 en 2012 geen cent bij. Minister Plasterk (Onderwijs) bezuinigt verder 20 miljoen euro op academische ziekenhuizen en 25 miljoen op de publieke omroep.

Minister Klink (Volksgezondheid) snijdt in de salarissen van medisch specialisten, Donner (Sociale Zaken) geeft minder uit aan reïntegratie.

Het kabinet neemt maatregelen waardoor het midden- en kleinbedrijf gemakkelijker aan krediet kan komen. Er worden honderden miljoenen euro’s extra uitgetrokken voor de opvang van asielzoekers.