Als er voor eind volgend jaar geen ingrijpende maatregelen worden genomen, dreigt er bij de SoW-kerken een tekort van opgeteld 68 miljoen in 2007. In haar vergadering van 23 november zag de triosynode geen kans een besluit te nemen over de noodzakelijke bezuinigingen.

De synodeleden wilden toen niet zonder slag of stoot akkoord gaan met de voorgenomen reductie van 150 arbeidsplaatsen in het Landelijk Dienstencentrum (LDC) in Utrecht en de negen regionale dienstencentra (RDC’s). Op voorstel van de gereformeerde ouderling H. Hoogenhout uit Baambrugge besloot de synode een commissie van deskundigen aan het werk te laten gaan. Deze commissie moet ervoor zorgen dat de financiële situatie van de SoW-kerken weer gezond wordt.

De triosynode zal op 18 april in een ingelaste vergadering een besluit nemen over de bezuinigingen. Het was eerst de bedoeling dat dit in maart zou gebeuren. Maar de ingestelde commissie van deskundigen ziet geen kans dan al klaar te zijn met de ombuigingsvoorstellen.

Het triomoderamen krijgt deze nu uiterlijk 15 maart aangeboden, om ze dan, vergezeld van een eigen besluitvoorstel, door te sturen naar de triosynode. Ds. G. de Fijter uit Kampen vindt het uitstel geen goed idee. „Uitstel kost een miljoen per maand.” Hij pleitte er ook voor de taken van de dienstencentra te toetsen aan de dienstbaarheid aan de plaatselijke gemeente. „Het is het allermooiste als je weet wat de vraag is aan de basis en dat je daar je organisatie op kunt afstemmen.”

Kerntaken
De kleine synode benoemde de commissie vrijdag. Naast de voormalige minister van Ontwikkelingssamenwerking en Binnenlandse Zaken Van Dijk zullen mr. W. Scholten, oud-vice-voorzitter van de Raad van State, drs. G. Verweij, voormalig directielid van ESSO en oud-secretaris Afrika van de GZB, mr. W. Blanken, oud-burgemeester van Ede, en Eerste-Kamerlid H. Hofstede ook zitting nemen in de commissie. Hofstede is voorzitter geweest van het CNV. Hij is op voordracht van de ondernemingsraad van de SoW-kerken in de commissie gekomen.

De voorstellen van de commissie moeten onder andere ingaan op de kerntaken van de bovenplaatselijke arbeidsorganisatie en het financiële kader van de nieuwe organisatie. En ze moeten in ieder geval leiden tot een sluitende begroting voor de periode van 2003 tot 2007. Ds. P. L. de Jong uit Rotterdam ziet graag dat de commissie ook kijkt naar het effect van de vertraging van het SoW-proces op de arbeidsorganisatie.

Eerder op de dag stelde de kleine synode ook de begroting voor 2002 vast. Omdat die een tekort van 6,719 miljoen gulden vertoont, wilde de synode de begroting alleen voorlopig vaststellen. De synodeleden willen in de loop van 2002 een nieuwe, zo mogelijk sluitende, begroting zien. Het triomoderamen gaat hiermee akkoord. Al zei ds. J. W. Doff er wel bij dat het moderamen „niets van afkeuring wil uitspreken. We willen wel dat de effecten van de ombuiging al in 2002 zichtbaar worden en we willen de cijfers ook zien.”

De commissie van rapport stelde dat op korte termijn drastisch moet worden ingegrepen. Bezuinigingen moeten al volgend jaar effect hebben. Het hervormde moderamenlid ouderling-kerkvoogd J. van Heijst zei er moeite mee te hebben een tekort op de begroting op te nemen. Hij wist zich te herinneren dat dat zo niet was afgesproken in mei 2000 en vindt het daarom een kwestie van beleid, waarover de triosynode zou moeten beslissen. Ouderling H. Hoogenhout: „We stellen voorlopig vast. In principe betekent dit: We gaan niet akkoord. De begroting moet op enige termijn sluitend zijn. Ik ben verbijsterd dat we een begroting krijgen voorgelegd met een structureel tekort van 6 miljoen.”

K. H. A. Zieleman, voorzitter van de generale raad voor Facilitaire Zaken (FZ), verwacht voor volgend jaar een aanzienlijke bezuiniging. Hij stelde dat het een illusie is om te denken dat de begroting voor 2002 sluitend kan worden. Van het kostenpakket gaat 60 procent op aan personeelslasten. „Dat vraagt een zorgvuldig traject.”

Geschuif
De kleine synode heeft gisteren ook de jaarrekening 2000 van de bovenplaatselijke organisatie van de SoW-kerken vastgesteld. Het tekort bedroeg ruim 50.000 gulden. Dit bedrag wordt onttrokken aan de kerkeigen reserves van de NHK, de GKN en de ELK, in de verhouding van 60:39:1. Eigenlijk bedroeg het tekort over 2000 bijna 4 miljoen gulden. Maar dit tekort is met wat boekhoudkundig geschuif kunstmatig verlaagd.

Van het geld dat was gereserveerd voor het sociaal plan, is 2,9 miljoen niet uitgegeven. Dit overschot is nu gebruikt voor de vermindering van incidentele uitgaven. En omdat in 2000 de RDC’s nog niet waren opgetuigd, schoot er ook daar nog eens 970.000 gulden over. Ook dit is gebruikt om het tekort van het LDC te verlagen.

Ouderling Hoogenhout uitte zijn ongenoegen over het gemak waarmee budgetten worden overschreden. „Ik wil een uitvoerige motivatie horen en wat we eraan gaan doen.”

Ds. De Fijter pleitte ervoor een groter deel van de huisvesting aan derden te verhuren. K. van de Wetering vindt dat er een quotumverhoging plaats had moeten vinden en dat de kerk ook moet kijken naar aanvullende geldwerving.

De kleine synode stelde ook van vier classes een federatieovereenkomst vast. Daarmee komt het aantal gefedereerde classes op achttien. In totaal zijn er 75. Daarnaast zijn er nog tien overeenkomsten in behandeling en is er bekend dat nog eens zeven classes over een federatie nadenken. Een waarschijnlijkheidsonderzoek heeft uitgewezen dat voor 2005, wanneer de kerken hopen te fuseren, nog eens tien tot vijftien classes zijn gefedereerd. Het zou tegen die tijd dus gaan om veertig tot vijftig classes, dat is ongeveer tweederde.