De dienst heeft vijf bouwwerken uit de periode van wederopbouw na de oorlog aangewezen als rijksmonumenten. Behalve het Nationaal Monument zijn dit het Kohnstammhuis en het gebouw van de LTS in Amsterdam, de voormalige faculteit voor Geodesie in Wageningen en de Radiotelescoop in Dwingeloo. Deze gebouwen hebben volgens de Rijksdienst een bijzondere architectuur en nationale herinneringswaarde.De nieuwbouw uit de periode van wederopbouw vraagt om herwaardering en selectieve bescherming, aldus de Rijksdienst. Veel van de gebouwen uit dit tijdperk dreigen te verdwijnen of worden onterecht als lelijk ervaren.

Om de monumentale bouwwerken uit de periode tussen 1940 en 1958 te beschermen, heeft Minister Ronald Plasterk (Cultuur) in 2007 een lijst met honderd topmonumenten uit deze tijd bekendgemaakt. Daarvan krijgen nu de eerste vijf officieel bescherming. Op korte termijn worden ook de resterende objecten als rijksmonument aangewezen.

Het Nationaal Monument werd ontworpen door architect J. Oud en werd op 4 mei 1956 op de Dam onthuld. Het symbool van nationale eenheid en respect voor oorlogsslachtoffers waar ook ter wereld, staat jaarlijks centraal tijdens de nationale dodenherdenking op 4 mei.