Wie is prinses Irene eigenlijk? De tweede dochter van koningin Juliana en prins Bernhard en dus de jongere zus van koningin Beatrix. Zover komen de meeste Nederlanders wel.Maar wie is de persoon Irene? Het grote publiek kent haar vooral als de wat zweverige, feministische, pacifistische, maar ook dwarse zus van koningin Beatrix die met bomen, bloemen en dolfijnen praat. Vooral dat laatste is blijven hangen. Daar heeft prinses Irene zelf voor gezorgd.

Rebels is Irene al jong. Als zij 25 jaar is, wordt duidelijk dat Irene rooms-katholiek is geworden en zich in Rome heeft laten overdopen door de aartsbisschop van Utrecht, kardinaal Alfrink. Het nieuws schokt het dan nog sterk verzuilde Nederland. Vooral in protestantse kring klinken verontwaardigde reacties. Het Huis van Oranje is onlosmakelijk verbonden met de protestantse religie. Irene trekt zich daar niets van aan. Kerkelijke leiders sturen protestbrieven.

De zaak wordt nog gecompliceerder als de overgang naar de roomse kerk te maken blijkt te hebben met haar verloving met Carlos Hugo de Bourbon de Parme. Hij is de leider van de carlisten die aanspraak maakt op de Spaanse troon. Deze huwelijkskandidaat kan evenmin op een positieve ontvangst in Nederland rekenen. Kabinet en koningin zijn tegen het huwelijk.

Irene en Carlos Hugo zetten echter door. Op 29 april 1964 trouwen ze –zonder familie uit Nederland– in Rome. Daarna gaat het stel zonder overleg met de Nederlandse regering direct op audiëntie bij paus Paulus VI. Opnieuw een slag in het gezicht voor protestants Nederland, maar ook voor de regering.

Rebels is Irene ook als zij in 1979 een boek schrijft voor Spaanse vrouwen. Daarin zet zij haar „vooruitstrevende” ideeën over geboorteregeling, abortus en huwelijk uiteen.

Vijf jaar later geeft ze openlijk uiting aan haar pacifistische ideeën. In Den Haag spreekt zij de deelnemers aan een grote vredesdemonstratie tegen kruisrakketten toe. Opnieuw schokt zij daarmee delen van de Nederlandse samenleving.

Nog steeds gaat de wereldvrede de veelal GroenLinks stemmende prinses aan het hart. Daarin gaat zij ver. Zo riep zij in 2005 in de Volkskrant wereldleiders ertoe op in gesprek te gaan met al-Qaidaterroristen en uitte zij kritiek op mensen als president Bush van Amerika.

New age

De meeste Nederlanders zien prinses Irene als een wat zweverige zonderling. Ook dat beeld heeft zij zelf geschapen. Vooral haar in 1995 verschenen boek ”Dialoog met de natuur” heeft daaraan bijgedragen. Het boek is een illustratie van het newagedenken dat in die jaren opgeld doet. In filosofische bewoordingen schrijft ”Irene van Lippe-Biesterfeld” over haar zoektocht naar de essentie van het zijn. Ze pleit in haar boek voor een terugkeer naar de natuur door intiem contact te leggen met dieren en planten. Irene zegt ook vele levens hiervoor gehad te hebben. Het reïncarnatiegeloof geeft haar vertrouwen, zegt zij. Ook latere publicaties zijn sterk holistisch.

In het boek uit 1995 neemt Irene nadrukkelijk afstand van het christelijk geloof. Ondanks haar protestantse opvoeding, haar belijdenis en haar overgang naar de Rooms-Katholieke Kerk moet zij daar nu niet veel meer van hebben. „De boodschap dat mensen zondaars zijn, de gedachte van de erfzonde, het fatalisme, de strakke vormen waarin we het geloof hebben geperst, het werd voor mij duidelijk dat dit alles in de loop der tijden te zeer tot kleinschalige mensenmaat was teruggebracht. In ieder geval is de actuele werkelijkheid voor mij totaal anders en ervaar ik in iedere vorm van leven de aanwezigheid van wat we goddelijk zijn gaan noemen.”

Muizen

Is de boodschap van Irene geland? Vooral onder vrouwen van boven de vijftig is er veel belangstelling voor haar mijmeringen. Houdt de prinses een lezing, dan is vooral die groep Nederlanders goed vertegenwoordigd in de zaal. Op haar trainingssessie op haar ranch in Zuid-Afrika ontvangt de prinses ook vooral vrouwen uit deze categorie.

Prinses Irene zelf is teleurgesteld dat zo veel Nederlanders wel hebben onthouden dat zij met bomen, muizen en dolfijnen contact zoekt, maar de rest van haar boodschap niet ter harte nemen, zo zei zij in 2003 in een interview in de Provinciale Zeeuwse Courant.

Eén ding is duidelijk: met haar huidige gedachtegoed is prinses Irene ver afgegroeid van de Bijbelse boodschap. In dat opzicht vervreemdt zij zich het nadrukkelijkst van protestants Nederland, maar ook van haar voorouders die zich door de Bijbel lieten leiden.

Dat de prinses op dit spoor terecht is gekomen, is niet verbazingwekkend. Haar naaste familie zette haar er al toe aan. Allereerst trok Irene tijdens de onrustige periode van de Greet Hofmansaffaire veel op met haar rooms-katholieke grootmoeder, prinses Armgard.

En haar moeder, koningin Juliana, heeft altijd veel interesse getoond voor het esoterische. Niet voor niets stelde zij zo veel vertrouwen in de gebedsgenezeres Greet Hofmans, een aanhanger van de theosofie. Koningin Juliana toonde later ook veel interesse voor de oecumene, verdiepte zich zelfs in het islamitisch soefisme. Prinses Irene heeft daar iets van meegekregen, al koos zij een andere, meer filosofische weg dan haar moeder. „Mijn grootste inspiratiebron is de kosmos.”

Woensdag een artikel over de reacties die in de kerkelijke bladen verschenen na de overgang van prinses Irene naar de Rooms-Katholieke Kerk.

1939 – Irene – 2009

1939 – Prinses Juliana bevalt op 5 augustus op Paleis Soestdijk van een tweede dochter, Irene Emma Elisabeth. De doop in de Nieuwe Kerk in Amsterdam gaat vanwege de mobilisatie niet door.

1940 – De koninklijke familie vlucht naar Londen. Irene wordt op 31 mei in de hofkapel van het Londense Buckingham Palace gedoopt. Prinses Juliana reist met de prinsesjes Beatrix en Irene door naar Canada.

1943 – Een zusje. In het Canadese Ottawa komt prinses Margriet ter wereld.

1945 – Op 2 augustus zet de kleine prinses weer voet op Nederlandse bodem. Het gezin vestigt zich op Paleis Soestdijk.

1947 – Nog een zusje erbij: prinses Marijke, later Christina.

1948 – Haar moeder wordt koningin. Na zus Beatrix is Irene de eerste in lijn voor de troonopvolging. Vader en moeder zijn weinig thuis.

1956 – De gebedsgenezeres Greet Hofmans zorgt voor veel onrust aan het hof. Prinses Irene trekt in deze moeilijke jaren veel op met de moeder van prins Bernhard, prinses Armgard, die inmiddels rooms-katholiek is geworden.

1957 – Diploma middelbare meisjesschool. Irene vertrekt naar het Zwitserse Lausanne om Frans te leren. Doet daar geloofsbelijdenis.

1958 – Gaat tot 1962 in Utrecht studeren om zich voor te bereiden op haar reservekoninginneschap.

1963 – Reist regelmatig voor langere tijd naar Spanje. Als reden wordt de voorbereiding op haar tolkenexamen Spaans genoemd.

1964 – Beëdiging als tolk-vertaler. Het bericht dat prinses Irene op 3 januari rooms-katholiek is geworden, zorgt voor veel commotie. Ook wordt duidelijk dat de prinses zich wil verloven met prins Carlos Hugo de Bourbon de Parme, die aanspraak maakt op de Spaanse troon. Nog meer commotie. Op 29 april trouwt het paar in Rome, zonder goedkeuring van het parlement. Het paar vestigt zich in Madrid. Geen recht meer op de Nederlandse troon.

1966 – Uitgeroepen tot ’s werelds elegantste en best geklede vrouw.

1968 – Prins Carlos Hugo moet Spanje verlaten en vestigt zich in Parijs.

1969 – Verhuizing naar het slot van de familie de Bourbon de Parme in Lignières.

1970 – Een eerste kind: prins Carlos jr.

1972 – Prinses Irene bevalt van een tweeling: Jaime en Margarita.

1974 – Geboorte van dochter Carolina.

1978 – Prins Carlos Hugo mag weer terugkeren in Spanje en vestigt zich met zijn gezin in Madrid.

1979 – De verkiezingen voor de carlisten in Spanje vallen zeer slecht uit. Prinses Irene schrijft een boek voor Spaanse vrouwen met vooruitstrevende ideeën over geboorteregeling, abortus en huwelijk.

1980 – Zus Beatrix op de troon. Prinses Irene keert met haar kinderen terug naar Nederland. Eerst woont zij op Paleis Soestdijk, later in Wijk bij Duurstede.

1981 – Echtscheiding. Prinses Irene laat zich voortaan mevrouw Van Lippe-Biesterfeld noemen.

1983 – Prinses Irene spreekt tot ongenoegen van velen tijdens een grote vredesdemonstratie in Den Haag.

1985 – Richt samen met anderen Isis op, een centrum voor ”transcultureel leiderschap”.

1986 – Publiceert een boek over de positie van migrantenvrouwen: ”Van daar”.

1994 – Richt de Van Lippe Biesterfeld Foundation op, die mensen dichter bij de natuur wil brengen.

1995 – Na een depressie begin jaren negentig en een verblijf in Zwitserland schrijft ze ”Dialoog met de natuur”, waarin ze pleit voor het communiceren met bomen en dolfijnen.

1996 – Kinderen in de Nederlandse adelstand opgenomen.

1997 – Prinses Irene wordt grootmoeder. Brigitte Klynstra, de vriendin van prins Carlos (de oudste zoon van prinses Irene), schenkt het leven aan een zoon. Brigitte en Carlos trouwen niet.

1999 – Koopt een landgoed met 7000 hectare grond in Zuid-Afrika. Het wordt een bezinningsoord.

2000 – Richt het Natuur College op, een „internationaal platform voor bestudering van de wisselwerking tussen natuur en spiritualiteit.”

2001 – Dochter Margarita trouwt met Edwin de Roy van Zuydewijn. Een omstreden huwelijk.

2002 – Zwager prins Claus overlijdt.

2003 – Prinses Margarita haalt haar familie in een reeks interviews door het slijk. Prinses Irene schrijft twee boeken: ”De Natuur zijn wij” en ”Aarde ik hou van jou”.

2004 – De dochter van prinses Irene blijkt in echtscheiding te liggen met De Roy van Zuydewijn. Margarita is weer meer aanwezig bij familiegebeurtenissen van de Oranjes. Koningin Juliana en prins Bernhard overlijden. Irene schrijft een klein boekje over sterven en de dood.

2005 – Prinses Irene uit in een interview kritiek op president Bush en pleit voor vredesonderhandelingen met al-Qaida en Osama bin Laden.

2008 – De zwangere dochter Margarita trouwt in mei met Tjalling ten Cate. In september wordt een dochter geboren.

„Mijn moeder komt wel eens langs”

„Natuuronderwijs is essentieel.” 2009, tijdens gesprek in Tweede Kamer.

„Er is geen goed of slecht.” 2007, in Trouw.

„Weet dat 70 procent van de kinderen nog niet één keer per jaar in de bossen of andere natuur komt en alleen maar achter computers en voor de televisie zit. Dan kun je voorspellen dat er een generatie aankomt die geen boodschap heeft aan de natuur.” 2007, in De Telegraaf.

„Duurzaamheid begint bij jezelf. We zijn ieder verantwoordelijk voor de toekomst van de olifant, de mier, het water, je medemens, je achterkleinkind.” 2007, in AD/Utrechts Nieuwsblad.

„Als lid van mijn familie heb ik een verantwoordelijkheid tegenover het staatshoofd. Het is mijn vrije keuze me niet in de Nederlandse politiek te mengen.” 2005 , in de Volkskrant.

„Wij zijn ook dieren, en we kunnen erg veel van andere diersoorten leren.” 2005, in de Volkskrant.

„Mijn moeder komt nog wel eens langs. Dan voel ik dat ze er is, dat ze op me let. Misschien staat ze nu wel achter me.” 2005, in De Rode Hoed in Amsterdam.

„Nee, ik ben niet bang voor de dood of voor ouder worden. Doodgaan kan me helemaal niet schelen. Talloze keren heb ik mijn vader in het ziekenhuis aan 87 buisjes zien hangen. Ik geniet nog steeds van hem, maar zelf zou ik tegen een zware ziekte opzien. Dan hoeft het voor mij niet meer. Ik had dan voor de dood gekozen, omdat ik weet dat ik toch doorga naar een ander leven, waar het ook heel mooi kan zijn.” 2004, in Brabants Dagblad.

„Er zijn geen leiders. Ja, we hebben nog een paar geestelijke leiders: de dalai lama en Nelson Mandela. Prachtige mensen, maar ze hebben geen politieke macht. Dat heeft de aarde geweten. Sinds Aristoteles zijn we afgescheiden geraakt van de natuur. We zijn de natuur als iets mechanisch gaan zien. Een dwaling.” 2003, in Elsevier.

„Of ik het geloof? Geloven is zo’n moeilijk woord. Geloven is overdragen, en daarin ben ik niet geïnteresseerd. Ik ervaar zelf een uitstraling bij bomen en planten, bij de zon en bij het water. Hun leven doet iets met mijn leven. Er is een wisselwerking.” 2003, in Elsevier.

„De emancipatie is nog niet voltooid. We komen van ver. Wij waren ondergeschikt, pasten ons aan. Het adagium was: je bent er voor je man, in plaats van: we zijn er voor elkaar. Dat is nu veranderd.” 2003, in Elsevier.

„Ik eet geen vlees. Vreselijk toch hoe ze dieren mishandelen? Op je bord zie je nog steeds de angst in het vlees.” 2003, in Elsevier.

„Ik zocht de aanwezigheid van een oerbron. Ik dacht die te vinden in de kerken, maar vond het daar niet.” 2001, in Rotterdams Dagblad.

„Ja zeker, ik heb in Nederland altijd gestemd, hoewel geen enkele politieke partij precies aan mijn wensen voldoet. Nu zou ik GroenLinks stemmen, maar een andere keer zou het best PvdA kunnen zijn, als daar een vrouw zit die ik zo belangrijk vind dat ik haar wil ondersteunen. Ik ben van geen enkele partij lid, ik wil mezelf niet vastleggen. Maar stemmen doe ik wel, ja hoor.” 1997, in Opzij.

„Ik heb in de katholieke kerk een grote innerlijke rust gevonden en een zekerheid die ik daarvoor niet kende. Ik voel me meer in deze kerk thuis, door mijn karakter waarschijnlijk.” 1964, bij haar verloving.