De Amsterdamse rechtbank veroordeelde Jonathan T. voor oplichting, verduistering, valsheid in geschrift en witwassen. Zijn zaak kreeg vooral veel aandacht omdat hij weduwe Anita Schuts van de vermoorde vastgoedbaron Willem Endstra voor zeven ton had opgelicht, plus mogelijk nog enkele andere bekenden uit ‘de bladen’ zoals Viola Holt, die echter geen aangifte deden. Naast de min of meer bekende Nederlanders maakte T. echter ook een reeks minderbedeelde slachtoffers.Privérekeningen
Gedurende het onderzoek zag het team van de financiële recherche 1,1 miljoen euro gestort worden op T.’s rekeningen. Hij had zijn ‘cliënten’ voorgespiegeld dat het zijn advocatenrekeningen voor ‘derdengelden’ betrof, terwijl het privérekeningen waren. Van 97 procent van al dat geld kon de recherche aantonen dat T. het ‘uit misdrijven had verkregen’.

Misbruik van vertrouwen
De rechtbank oordeelde dat T. ‘op schandelijke wijze misbruik heeft gemaakt van het vertrouwen’ van de slachtoffers die hij had ingepalmd, ‘waarbij hij zeer geraffineerd te werk ging’. Het vonnis: “Hij spon zijn cliënten een web van halve waarheden en leugens voor. Hij heeft daarbij ook niet geschuwd zijn eigen familie (zijn 85-jarige moeder en indirect ook zijn zuster) financieel op te lichten.”

De rechtbank schetst T. als een ‘pathologische leugenaar’ die zijn ‘klanten’ via ‘listige kunstgrepen’ aanzette tot betalingen die hij vervolgens stelselmatig wegsluisde of voor eigen gebruik opnam. Zelfs zijn vriendin hield hij lang in de waan dat hij een heel goede baan had na een gedegen opleiding; terwijl de recherche behalve een havo-diploma weinig terugvond.

Poenige levensstijl
Al het achterover gedrukte geld joeg T. er met zijn poenige levensstijl doorheen. Hij woonde mooi, had een enorme garderobe, reed dure auto’s en droeg dito horloges. De rechtbank verklaarde twee panden, een Audi A6 Quattro en een Jaeger-LeCoultre-horloge verbeurd. “Je kon hem bij wijze van spreken zien wandelen door de PC Hooftstraat en de Leidsestraat. Twintig minuten nadat hij in de ene winkel fors had afgerekend, pinde hij alweer een flink bedrag in een winkel even verderop,” zegt financieel rechercheur Michiel Princen, die van het begin tot het eind bij het onderzoek naar de nepadvocaat betrokken was.

Juiste feestjes afstruinen
De aanpak van T. is typerend voor die van de nepadvocaat: hij struinde de juiste feestjes af en liet zich via via aanbevelen. Hij wist haarfijn de slachtoffers te kiezen die in een kwetsbare positie zaten en die juist door de problemen waarvoor ze juridische bijstand zochten, in een isolement verkeerden.

“Behalve de weduwe Endstra had hij een bijstandsmoeder onder zijn slachtoffers, verwikkeld in een boedelscheiding met haar ex-partner, en een uitkeringsgerechtigde die hij had beloofd dat hij diens lage uitkering zou vermeerderen als hij die maar stortte op zijn rekening,” zegt rechercheur Princen. “Er zat een slager onder de getroffenen, een bloemist en een taxibedrijf. Zoals vaker gebeurt bij nepadvocaten, ging het om echt schrijnende zaken. Een slachtoffer dat aangifte kwam doen, zat er over in of hij de parkeermeter wel kon betalen.”

Neus voor kwetsbare slachtoffers
De veronderstelling dat slachtoffers van nepadvocaten dom of op zijn minst erg onvoorzichtig zijn, verdient nuance, vindt Princen. “Echt niet iedereen is op zijn achterhoofd gevallen. Oplichters hebben nu eenmaal een neus voor kwetsbare slachtoffers. Ze schuiven knus aan de keukentafel aan of ontvangen in een hotelbar. Ze verdiepen zich in het privé-leven van hun slachtoffer en overtuigen de ‘cliënt’ er van veel goedkoper en efficiënter te kunnen werken omdat ze er geen duur kantoor op nahouden – wat alle alarmbellen juist zou moeten laten rinkelen.”

Juridisch jargon
Door hun taalgebruik te doorspekken met juridisch jargon – of wat daarvoor moet doorgaan – poseren de nepadvocaten zich als doorgewinterde juristen. Princen: “Ook bij serieuze, grote bedrijven praat zo’n nepadvocaat zich soms naar binnen. De hele presentatie en dat jargon lijkt blijkbaar heel betrouwbaar. De regel zou moeten zijn dat je nooit betaalt als je niet weet wat iemand precies voor je gaat doen.”

Tips bij zoeken advocaat
Om potentiële nieuwe slachtoffers te behoeden voor de nepadvocaten, heeft de financieel economische recherche een lijst opgesteld met tips voor wie een advocaat zoekt. “Eenvoudige voorzorgsmaatregelen kunnen veel leed voorkomen. Behalve al dat geld dat mensen kwijtraken, heeft het ook nog eens een enorme emotionele impact als mensen zijn belazerd en getild door iemand van wie ze dachten dat het een vriend was.” De aanbevelingen hebben vooral betrekking op personen die zeggen advocaat te zijn en zeggen alleen te werken, zeker als u hem bijvoorbeeld uitsluitend in hotelbars ontmoet en nooit op een kantoor.

•U kunt checken of iemand die zegt advocaat is, dat ook echt is. Kijk op het register van de Orde van Advocaten via www.alleadvocaten.nl. Als uw zogenaamde advocaat daar niet op staat, beeindig dan onmiddellijk de relatie, ongeacht de uitleg die uw (nep)advocaat aan u geeft.
•Een nepadvocaat is niets meer of minder dan een oplichter. Oplichters hebben overal een plausibel klinkende verklaring voor. In werkelijkheid repareren ze de ene leugen met de andere.
•Kijk ook in andere openbare bronnen, Google, Kamer van Koophandel, etcetera.
•Onderdruk nooit uw eigen twijfels. Als u de zogenaamde advocaat alleen via een mobiel nummer, via een postbus-adres of een e-mailadres kunt benaderen, vraag dan ook naar een kantooradres.
•Geef een vreemde niet de volmacht over uw bankrekening.
•Maak niet steeds geld over naar uw zogenaamde advocaat als u niet exact weet wat hij voor u doet. Maak afspraken over uurtarief, facturen.
•Laat u niet afschepen met juridisch jargon dat u niet begrijpt. Vraag om uitleg, u betaalt er tenslotte voor. Jargon kan een truc zijn om vertrouwen te winnen en de klant onwetend te houden.
•Vraag om kopietjes van belangrijke in- en uitgaande brieven, zorg dat u op de hoogte blijft in uw eigen zaak.
•Laat geen geld via een derdengeldrekening lopen als het geld ook gewoon rechtstreeks naar uzelf kan worden geboekt.