„Kerkorde voorziet niet in afscheiding”
In de nieuwe ordinanties van de SoW-Kerken is de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente sterk verwoord. Ze heeft de ruimte om alle mogelijke beslissingen te nemen, maar een mogelijkheid tot afscheiding van een gereformeerde kerk of hervormde gemeente is in de kerkorde niet geregeld.
Dat benadrukte de nieuwe synodepreses van de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN), ds. J. G. Heetderks, dinsdag na zijn verkiezing als preses. De nieuwe voorzitter van het moderamen zei in Emden, waar de gereformeerde synode dinsdag haar openingszitting hield, dat de Gereformeerde Kerken nooit gezegd hebben dat er een mogelijkheid is van uittreden. De preses was wel stellig wat de eigendommen betreft. „De eigendommen van de plaatselijke kerk worden nooit eigendom van de landskerk. Ze blijven eigendom van de plaatselijke gemeente, maar dan is wel de vraag bij een eventuele scheuring wie de gemeente is en wie de voortzetting is van de kerk.” Hij verwacht dat de synode in deze gevallen een billijke regeling kan treffen.
Het is de wens van de preses dat de hele GKN meegaat in de verenigde kerk. Binnen de GKN is er de nodige weerstand tegen het synodale rapport ”Kerken en kerkverband”, waarbij bezwaarden vooral ongerust zijn over de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente. Er komt een beraadsdag om hierover van gedachten te wisselen. Of deze voldoende zal zijn om de bezwaren weg te nemen? Ds. Heetderks: „Het is te gek als gereformeerden op dit punt zouden afhaken. De uitspraak dat de GKN de plaatselijke zelfstandigheid hebben weggegeven blijft maar rondzingen en is een eigen leven gaan leiden.”
De dreigende scheuring binnen de Hervormde Kerk vervult ds. Heetderks met zorg. „We hebben geprobeerd veel aandacht te geven aan de modalitaire stromingen in deze kerk. We hebben geprobeerd de angst weg te nemen dat bezwaarde gemeenten geen eigen bestaan zouden hebben in de verenigde kerk. De PKN is ook de voortzetting van de Hervormde Kerk. We hopen dat het tijdpad van Samen op Weg vastgehouden kan worden. De bovenplaatselijke structuur van de verenigde kerk ligt vast, op plaatselijk vlak kunnen verschillende gemeenten naast elkaar blijven bestaan. Plaatselijk kan er veel, maar de plaatselijke gemeenten zijn wel onderdeel van het grote geheel.”
De preses hoopt dat er na de fusie weer meer tijd is om kerk in de wereld te zijn. Door het Samen op Weg-proces kwam de synode daar heel weinig aan toe. „We hebben zo veel geïnvesteerd in SoW dat we weinig gedaan hebben aan de taak van de kerk in de wereld. De regelgeving was wel belangrijk, maar heeft veel menskracht gekost.”
