Hij raadde de aanwezigen aan om moslims niet paranoïde te benaderen. „Niet in elke moskeebezoeker schuilt een terrorist.” Tegelijkertijd gaf hij aan „niet naïef” te staan tegenover de groei van de islam in Nederland. Verschillen tussen christendom en islam moeten wel degelijk benoemd worden. „De islam kent problematische aspecten, zoals de vermenging van de geestelijke en wereldlijke macht. In religieus opzicht is er sprake van een diepe kloof tussen christenen en moslims.”Rouvoet reageerde daarmee op de Leidse rechtsfilosoof Kinneging. Die waarschuwde de vicepremier voor een „te christelijke” houding tegenover het vraagstuk van integratie en godsdienstvrijheid. „De hand in eigen boezem steken is een mooi gebaar, maar de fundamentele verschillen met de islam moeten wel duidelijk gemaakt worden.”

Toch relativeerde ook de Leidse jurist de vaak genoemde botsing tussen culturen en religies. Volgens hem is het mooie van Nederland dat het een land van minderheden is. Ook de bekeringsdrift van de islam moet in dat perspectief gezien worden. „Ooit schreef de huidige defensieminister, Van Middelkoop, in Trouw dat het fijn zou zijn als iedereen gereformeerd zou zijn. Moslims zeggen precies hetzelfde.”

Integratieproblemen zijn niet zomaar af te schuiven op de islam, vaak zijn culturele factoren de oorzaak van de achterstandspositie waarin veel moslims zich bevinden, betoogde Segers, directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de Christen-Unie. De islamdebatten die de partij deze week in Rotterdam, Utrecht en Groningen belegt, vormen voor Segers input voor de publicatie van een integratienota.

Niet alleen allochtonen zijn debet aan hun achterstandspositie, ook autochtonen hadden eerder hun verantwoordelijkheid moeten nemen richting de nieuwkomers, meent Segers. „Nederland is geen goede gastheer.”

Segers sprak zelfs van een „dubbele identiteitscrisis.” Waaraan moeten moslims zich aanpassen? Zij zijn gevangen tussen twee werelden; bovendien is autochtoon Nederland niet in staat de culturele waarden te noemen waaraan allochtonen zich zouden moeten aanpassen.

Een algemeen gevoel van lotsverbondenheid moet het begin van een oplossing vormen. De delen van de samenleving moeten elkaar vinden rondom fundamentele waarden, aldus Segers. Fundamentele waarden met samenbindende kracht zijn volgens hem te vinden in de preambule van het grondwettelijk verdrag voor Europa, in het handvest burgerschap en in de waardencatalogus.

Lotsverbondenheid kan ook praktisch worden ingevuld. Segers pleitte voor herinvoering van de militaire dienstplicht of invoering van een sociale dienstplicht, zodat verschillende groepen Nederlanders op elkaar zijn aangewezen.

Gevraagd wat de ChristenUnie zou doen als zij in Nederland een politieke meerderheid zou krijgen, antwoordde Rouvoet dat de godsdienstvrijheid bij zijn partij absoluut in veilige handen is. Het is een grondrecht, waaraan christenen, moslims en atheïsten zich moeten houden. De overheid moet volgens hem het publieke beleven van religie faciliteren, maar wel binnen de grenzen van de rechtsstaat.

En hoe zit het dan met de vermeende botsing van grondrechten? Rouvoet was daar gisteravond helder over. Hij gaf aan moeite te hebben met de verabsolutering van de vrijheid van meningsuiting. Expliciet noemde hij daarbij de namen van D66-leider Pechtold en VVD-voorman Rutte.

Ook Wilders kreeg ervan langs. „Het slechtste wat je kunt doen is de rechtsstaat om zeep helpen om daarmee te voorkomen dat een ander dat doet. Wie echt van de vrijheid houdt, is nooit bereid haar zelf op te offeren.” Een verwijzing naar het voorstel van de PVV’er om de vrijheid van godsdienst voor moslims in te perken.

Godsdienstvrijheid is er voor iedereen, benadrukte Rouvoet. „Als christenpoliticus wil ik opkomen voor de geestelijke vrijheid van elke burger. Doe ik dat niet, dan ben ik geen knip voor de neus waard.”

Ds. Rentier, directeur van de stichting Evangelie en Moslims, gaf de debaters aan het einde van de avond nog een advies mee. „Zorg als overheid voor handhaving, niet voor het creëren van een heilsstaat.”

Zie ook refdag.nl/islaminnederland.