Zondag presenteerde de PvdA oud-staatssecretaris Cohen als haar kandidaat-premier. Het werd ook tijd. Sinds zijn partij in de peilingen als een komeet omhoogschoot en haar soms zelfs de eerste plaats werd toebedeeld, kreeg lijsttrekker Bos van alle kanten de vraag toegeschoven wie de socialisten voor het premierschap beschikbaar hadden. Daar is nu duidelijkheid over gekomen.

Niettemin blijft het een wat merkwaardige situatie. Werd de minister-president vroeger slechts gezien als de voorzitter van de ministerraad, thans heeft het premierschap meer glans en inhoud. Maar dat betekent ook dat de kandidaat-premier zich in het openbaar moet verantwoorden en eigenlijk niet buiten de verkiezingscampagne kan blijven. Toch is dat wel de bedoeling van de PvdA. Er komt voor woensdag geen debat tussen Cohen en Balkenende.

Nu is Cohen in de politiek geen onbekende. Hij was in het laatste kabinet-Lubbers een tijdje staatssecretaris van Onderwijs en in het tweede kabinet-Kok beheerde hij de ondankbare portefeuille Asielzaken. Op beide posten maakte hij geen brokken. Toch bleef zijn politieke rol beperkt tot het tweede niveau.

Vlak voor de Kerst kwam Cohen in het nieuws doordat hij tirades van imams tegen liberalisme, democratie en socialisme op één lijn stelde met preken van zware dominees op de Veluwe. Achteraf vond ook hijzelf dat hij die vergelijking niet had moeten trekken. Wel werd duidelijk dat Cohen, afkomstig uit een vrijzinnig Joods milieu, ver afstaat van de gereformeerde gezindte.

Met de keuze voor een kandidaat-premier die niet tevens de politieke leider is van zijn partij en zelfs niet op de kandidatenlijst staat, wil de PvdA het dualisme wel heel veel accent geven. De grote vraag is hoe dat zal bevallen.

Stel dat Cohen straks premier wordt van een PvdA/CDA-kabinet en dat kabinet maakt de termijn van vier jaar vol, wordt dan Bos bij de volgende verkiezingen gewoon weer lijstaanvoerder met Cohen op de derde plaats? Op de tweede plaats wil men nu eenmaal per se een vrouw hebben. Is Cohen dan inmiddels niet veel meer het gezicht van de partij geworden dan de voorzitter van de socialistische Tweede-Kamerfractie? Bovendien kan de PvdA op die manier moeilijker de premierbonus incasseren.

Voorlopig geldt echter dat we eerst maar eens de uitslag van de verkiezingen moeten afwachten. Veel kiezers aarzelen nog. Anderen verwisselen gemakkelijk de partij van hun aanvankelijke voorkeur voor een andere. En dat vaak op basis van erg subjectieve gevoelens.

Dat maakt dat de stembusuitslag niet veel meer is dan een momentopname. Na wat ongelukkige manoeuvres van een partij tijdens de formatie kunnen de peilingen weer heel anders uitpakken. Niettemin worden woensdag de politieke krachtsverhoudingen in principe voor vier jaar vastgelegd.