Vos: „Zie die relatie maar eens recht te krijgen. Dat voorkomt allerlei uitwassen. Altijd staan sektarische leiders op, vaak mannen, die zeggen dat vrouwen hoofddoekjes op moeten en zelf in dure auto’s rijden.”Ds. C. Blenk, oud-predikant van de Noorderkerk, en Vos discussiëren onder leiding van EO-presentator Arie Boomsma over ”Calvinisme, wat moeten we ermee?” De forumleden blijken het vaak eens te zijn. Ook als ds. Blenk stelt dat de persoonlijke relatie met een persoonlijke God de kern van het calvinisme is.

Door het Noorderpodium wil de Gereformeerde Bondsgemeente van de Noorderkerk het debat aangaan met Amsterdammers over een actueel maatschappelijk thema.

Boomsma laat de forumleden en het publiek reageren op vermeende kenmerken van het calvinisme. Zoals enkelen uit de ongeveer zeventig bezoekers verwoorden: bekrompen, alles binnenskamers houden, sober, gedisciplineerd. Of stoer en betrokken: „Calvinisten zijn vasthoudend in het dienen van de samenleving en lijden voor de zaak.”

Europabreed

Vos ziet helemaal geen calvinisme in Nederland. Het wordt volgens haar gebruikt om de volksaard of het eigen gedrag te etiketteren. „Zo gebruiken we de term joods-christelijke cultuur voor onszelf om anderen uit te sluiten. Andere religies, zoals de islam, mogen niet meedoen. Bovendien had onder paars de term een heel andere definitie.”

Ds. Blenk gaat nog een stapje verder. Vanuit de historie signaleert hij invloeden van de islam in Spanje en de Balkan. Boomsma veert op: „Maar de laatste keer dat er in de politiek werd gesproken over een joods-christelijk-islamitische cultuur ging het behoorlijk mis. Is Nederland dan geen calvinistisch land?”

De predikant en de politica zijn het met elkaar eens: nee. Ds. Blenk voelt zich „altijd gegrepen door het Europabrede van de Reformatie. Zelfs tot in Amerika. Reformatie was, zoals Kuyper zei, op alle terreinen van het leven. Maar het calvinisme heeft hoogstens 10 procent van de bevolking omvat in zijn bloeitijd.”

Schuldgevoel

„Het Franse calvinisme is begonnen als subcultuur van asielzoekers”, aldus ds. Blenk. „Maar met als grond de diepe overtuiging: hoe krijg ik een genadig God?”

„Is calvinisme dan zwaar en rechtvaardig?” vraagt Boomsma aan Vos. „Ik ben luthers opgevoed en ik herinner me nog het schuldgevoel en de erfzonde uit de kinderboeken. Is dat niet ergens bedoeld om mensen uit te sluiten en onder de plak te houden?”

Ds. Blenk antwoordt dat Augustinus de uitvinder van de erfzondeleer is. „Daarmee is de leer ook rooms-katholiek erfgoed. Die leer is een realistische visie op de mens. Maar het is de helft van de waarheid. De andere helft: ellendige mensen kunnen een rechtvaardig God vinden. Daar zitten we toch om te springen? Ik vind de moderne literatuur veel pessimistischer.”

Evenwichtig

Vos kan zich tot op zekere hoogte vinden in de stelling dat het calvinisme soberheid propageert. „Misschien is het wel mijn laatste restje calvinisme dat ik erop kick om kleren te kopen die er duur uitzien en slechts 20 euro kosten.”

Iemand uit de zaal koppelt soberheid aan genieten. „Het heeft te maken met tevredenheid en intens van het leven genieten zonder extravagantie nodig te hebben.”

Genieten, dat vindt ds. Blenk wel eens moeilijk, geeft hij toe. „Overigens is Calvijn hierin ruimer dan Augustinus. Wel kan ik intens genieten van mijn werk als reisleider.”

Boomsma: „Maar u bent zo op de rem, u geeft nooit eens exorbitant veel geld uit. U wordt nooit eens dronken.” Vos knikt instemmend als ds. Blenk antwoordt dat genieten een definitiekwestie is.

Voor ds. Blenk mag de term calvinisme desnoods geschrapt worden, „al heb ik veel van Calvijn geleerd. Maar noem het dan gereformeerd. Het evenwichtige in de theologie, dat is gereformeerd. Je mag komen zoals je bent, maar niet blijven die je bent.”

Vos: „Mag ik dan niet zijn die ik ben, is mijn eerste gedachte als ik u hoor.” Aan de andere kant is het erg dat je mag komen zoals je bent maar vervolgens je gedrag niet aanpast. Dat geldt overal in het leven.”