Het SP-debat donderdagavond in het Utrechtse theater Rasa is een van de weinige partijbijeenkomsten tijdens deze verkiezingscampagne waar Marijnissen zich laat zien. Zijn energie steekt hij vooral in kranteninterviews en mediadebatten.

In de loop van de middag ontvangt hij journalisten van de schrijvende pers. Tegen halfzes meldt hij zich bij de studio van een actualiteitenprogramma in Hilversum voor een tv-interview. Het zoveelste.

Dat soort gesprekken gaat hem beter af dan de grote debatten, waarin hij te bijterig en schreeuwerig overkomt. Dat verklaart wellicht waarom zijn partij, na voorspellingen dat de SP zou afsteven op zetelverdubbeling, het nu volgens de peilingen met een winst van ’slechts’ een zetel of zeven moet doen.

Tegen halfacht ’s avonds meldt hij zich bij zijn kameraden in Utrecht, hoewel hij pas na de pauze in actie hoeft te komen. Eerst worden twee kandidaat-kamerleden door een ingehuurde journalist geïnterviewd. Ze staan nummer 16 en 17. Een van hen, ene Jasper van Dijk, heeft volgens de panelleider in een kibboets in Israël gewerkt. Voordat de zaal zich ongerust kan maken, voegt Van Dijk er haastig aan toe dat hij nu helemaal aan de Palestijnse kant staat.

De andere kandidaat is een charmante dame die nu nog medewerker is van kamerlid Krista van Velzen, een nogal hoekige activiste, die doorgaans gekleed gaat alsof ze ieder moment voor een nieuwe demonstratie kan worden opgeroepen. Het verschil in uiterlijk met haar assistente is groot, maar inhoudelijk blijken ze op dezelfde linkse lijn te zitten.

Voordat er gepauzeerd wordt, treedt op verzoek van Marijnissen de cabaretier Javier Guzman op. „Zalm heeft gezegd”, zo begint hij, „dat de peilingen niet betrouwbaar zijn omdat zijn kiezers op wintersport zijn.” De SP-hofnar laat een korte stilte volgen en grapt dan: „Dus stel ik voor om snel de grenzen te sluiten.”

Taboes gaat hij uiteraard niet uit de weg. Hem is bij Marokkanen een merkwaardige tegenstelling opgevallen. „Van vrouwen zijn alleen de ogen te zien en de rest niet, van mannen de ogen niet en de rest wel.” Zo knoopt hij de burka en de criminaliteit onder Marokkanen gewiekst aan elkaar.

Marijnissen opent zijn speech met een voltreffer. „Gerrit Zalm maakt zich zorgen over de integratie. Jan Peter Balkenende maakt zich zorgen over normen en waarden. Wouter Bos is van mening dat we veel te veel aan de markt hebben overgelaten. Dat vind ik ook allemaal. Het verschil is: Ik zeg het al jaren.” De zaal lacht gnuivend, de stemming zit er meteen in.

Hij vervolgt: „Wie hebben dit land de afgelopen 25 jaar eigenlijk geregeerd? Waarom zeggen ze dat er niet bij? Waarom waarschuwen ze niet tegen zichzelf?”

De welbespraakte politicus komt in het begin moeilijk los van de geschreven tekst, maar dat verandert als hij bij de WAO is aangeland. „Minister De Geus heeft in het geniep de WAO uitgekleed. Hij probeert ons het kroonjuweel van de sociale zekerheid te ontnemen.” Hij fulmineert dat de Tweede Kamer bedot is. Zijn verontwaardiging is authentiek, maar het applaus is wat aarzelend.

Ook als hij zijn grote concurrent Bos over de knie legt, blijven de reacties aanvankelijk louw. Zijn grapjes zijn bovendien wat gezocht. Zoals: „Wij weten niet welke bomen er groeien in het bos van de PvdA.”

De zaal komt tot leven als Marijnissen overgaat tot sarcasme. Hij zet de populaire PvdA-lijsttrekker weg als „een gewezen modelmanager bij Shell, die zijn driedelige pak heeft uitgedaan, plotseling rood is en zonder stropdas door het leven gaat.” Spottend: „Wouter Bos komt nu onder de mensen. Maar als je Bos kiest, krijg je Balkenende - en die doet het weer met Zalm. Ik waarschuw tegen dit onveilig gevrij.” Hij wordt rijk beloond met applaus en een lachsalvo.

Zijn aanval op Bos is nog niet ten einde. Het gevaar voor hem komt per slot van rekening van links. Uitgebreid stelt hij het standpunt van de PvdA in de kwestie Irak aan de kaak. De uitspraak van Bos dat hij zich op dit punt meer thuisvoelt bij Balkenende dan bij Marijnissen, vindt hij te erg voor woorden. „Dit kabinet gedraagt zich als het schoothondje van Bush. Het gaat Amerika alleen om de olie.”

Dat is ook de mening van grappenmaker Guzman. „Spanje mag die olie op de kust wel gauw opruimen. Voordat de Spanjaarden het weten, wordt hun land door Amerika bezet.” Dat is taal naar het hart van de SP-leider. Amerikanen, dat zijn en blijven in zijn ogen verfoeilijke kapitalisten.