„Japan is voor 85 procent afhankelijk van olie uit het Midden-Oosten. Als men het met de Russen eens kan worden, wordt die afhankelijkheid tot 65 procent verlaagd. Het gaat daarbij uiteraard niet alleen om de economische afhankelijkheid, maar ook om de politieke aspecten daarvan”, aldus Michael Renner van het Brookings Research Instituut in Washington. Hij wijst erop dat olie niet alleen voor de Verenigde Staten een belangrijke factor is.

Onlangs verklaarde bijvoorbeeld de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, tijdens de jaarlijkse ambassadeursbijeenkomst in Londen niet voor niets dat ”energie” een van de belangrijkste elementen vormt van het Britse buitenlandse beleid. „Zonder energie draait de economie niet en zonder economie kun je alle politieke doeleinden vergeten. Daarom beschouwt de regering-Bush een betrouwbare energievoorziening als de hoeksteen van haar beleid”, aldus Renner.

Overheersende factor
De cijfers spreken volgens hem voor zichzelf. Volgens de groep energiedeskundigen die vice-president Dick Cheney twee jaar geleden raadpleegde voor het ontwikkelen van een nieuw energiebeleid, daalt de Amerikaanse olieproductie de komende twintig jaar met minstens 12 procent. Daarentegen neemt het energieverbruik jaarlijks toe. De VS waren in de jaren tachtig voor ongeveer eenderde van hun energiebehoeften afhankelijk van olie-importen. Momenteel is dat percentage gestegen tot 50 procent en tegen het jaar 2020 zal dat 66,6 procent zijn.

„Olie is de overheersende factor in Washingtons Irak-beleid. Gezien de instabiliteit van het Midden-Oosten zoeken de VS al geruime tijd naar alternatieve energieleveranciers. Maar de problemen in Venezuela tonen aan dat dat niet zo eenvoudig is. Men heeft ook het oog laten vallen op nieuwe mogelijkheden in West-Afrika, maar hoe je het ook wendt of keert, het Midden-Oosten is en blijft het grootste olievat ter wereld, waar olie bovendien relatief goedkoop gewonnen kan worden”, benadrukt Renner.

Saudi-Arabië beschikt over een geschatte oliereserve van 262 miljard vaten (à 158,97 liter). Dat is ongeveer een kwart van de wereldvoorraad voorzover tot nu toe bekend. Irak beschikt over een reserve van 112 miljard vaten, maar volgens de Energy Information Administration (EIA) van het ministerie van Energie in Washington beschikt het land „waarschijnlijk” over een voorraad die tweemaal zo groot is en mogelijk nog meer. Volgens de Amerikanen zouden de Iraakse voorraden die van Saudi-Arabië mogelijk zelfs kunnen evenaren.

Bijdraaien
„Dat klopt en het is dus niet zo onlogisch dat men in Washington is gaan denken over verandering van het politieke klimaat in het Midden-Oosten. Als men daar een vorm van democratie en het vrijemarktsysteem kan introduceren, dan kan men volgens de huidige regering voor de komende jaren rekenen op een pro-Amerikaans en in het algemeen een pro-westerse entourage in de hele regio. Dat garandeert voor tientallen jaren een stabiele energiestroom waarvan de Amerikaanse economie in toenemende mate afhankelijk is”, benadrukt politiek analist Nile Gardiner van de Heritage Foundation, een conservatieve denktank in Washington.

Olie is blijkbaar het overheersende argument, toch zegt men dat in Washington niet openlijk. „Binnenskamers praat men daar waarschijnlijk wel over, maar naar buiten zou dat argument door tegenstanders van ingrijpen in Irak opgevat worden als noem het maar een koloniaal argument. Het is overigens niet de eerste keer in de geschiedenis dat economische en politieke argumenten samenvallen”, meent Gardiner. Hij zegt dat sommige bronnen in Washington beweren dat men Irak deels zelf wil laten betalen voor de ’bevrijding’ via inkomsten uit olie, maar hij heeft daarvoor geen bevestiging.

Gardiner twijfelt of het hele Midden-Oosten ontploft als de Amerikanen Irak binnentrekken. „Dat is de vraag. Je ziet nu al in de aanloopfase naar het militaire offensief dat landen die aanvankelijk tégen waren nu bijdraaien. Misschien niet zozeer omdat men nu een andere mening is toegedaan, maar men wil met de VS -de enige supermogendheid- zaken blijven doen en daarom doet men water bij de wijn. Bovendien, als de VS erin slagen Saddam te verjagen, dan verdwijnt ook het gevaar dat hij massavernietigingswapens ter beschikking stelt aan terreurgroepen zoals al-Qaida.”

Noord-Korea
Waarom is de Iraakse crisis niet diplomatiek op te lossen, zoals men het nu probeert met Noord-Korea? Gardiner: „Pyongyang heeft mogelijk al kernwapens en de buurlanden zijn bang dat een militair offensief een nucleair antwoord uitlokt als Kim Jong Il zich volkomen in het nauw gedreven voelt. Vandaar de diplomatieke benadering. Noord-Korea maakt juist duidelijk waarom men Irak moet aanpakken voordat Saddam Hussein over kernwapens beschikt. Als het eenmaal zover is, kan hij niet alleen z’n buren maar de hele wereld chanteren.”

Als de VS Irak binnenvallen, zal de moslimwereld zich tegen Amerika en het Westen keren. Terreurgroepen zullen in actie komen in de VS en waarschijnlijk ook in Europa. „Natuurlijk is dat een risico, maar de risico’s zijn veel groter als wij niets doen. Tien jaar VN-resoluties hebben weinig effect gehad in Irak. Er moet iets gebeuren, vanwege het gevaar dat Bagdad terreurgroepen van massavernietigingswapens voorziet en vanwege -laat ik maar zeggen- de energiebalans. Niets doen is geen alternatief. Als een offensief tegen Irak tot meer terreuracties leidt, dan moet het Westen intensiever samenwerken met regimes in moslimlanden die ons willen steunen in de strijd tegen het terrorisme. Maar nogmaals: niets doen is geen verstandige optie”, aldus Gardiner.