Er zijn aanwijzingen dat het níét zo is, zegt prof. Paul, redactielid van de serie Studiebijbel Oude Testament (SBOT) waarin onlangs een nieuw deel verscheen: ”Bijbelcommentaar Ezra, Nehemia, Ester, Job”.De SBOT, een uitgave van het Centrum voor Bijbelonderzoek (CvB) in Veenendaal, moet twaalf delen gaan tellen. Steeds is op de linkerbladzijde de Bijbeltekst in het Hebreeuws afgedrukt, die vervolgens wordt weergegeven in de vijf meest gebruikte vertalingen. Op de rechterbladzijde becommentariëren de auteurs de tekst. Regelmatig worden hierbij lijnen getrokken naar het heden. Uitgangspunt voor het team achter de Studiebijbel –dat bestaat uit mensen uit evangelische en reformatorische kring– is de overtuiging dat de Bijbel „het betrouwbare Woord Gods is.”

Onbekend

Het jongste deel in de SBOT-reeks is „een heel interessant deel”, zegt prof. Paul, die door de Christelijke Hogeschool Ede voor twee dagen per week is gedetacheerd aan het CvB. „Alleen al omdat het bij Ezra en Nehemia om relatief onbekende Bijbelboeken gaat, uit de periode van na de ballingschap. In het oudtestamentisch onderzoek is die periode lange tijd enigszins verwaarloosd – al komt er de laatste jaren internationaal wel steeds meer aandacht voor.

Maar deze boeken blijken ook actueel. In de Koningentijd was Israël min of meer een theocratie; tijdens en na de ballingschap werd het een minderheid te midden van andere overtuigingen. Hoe ga je daarmee om? In het excurs, uitstapje, ”Overleven als een godsdienstige minderheid” proberen we daar iets over te zeggen. We hebben ook een excurs gewijd aan ”Geven voor de dienst van God”. Hoeveel tijd, hoeveel van zijn persoonlijke bezittingen besteedde Nehemia niet aan de dienst van God!”

Het boek Job, dat in dit deel eveneens wordt behandeld, behoort tot een geheel andere categorie, constateert prof. Paul. „Het is een bijzonder moeilijk boek, ook als het gaat om de vraag hoe sommige woorden, passages, precies vertaald moeten worden. Maar tegelijk is het een heel rijk Bijbelboek – dat je niet voor niets zó vaak tegenkomt in de wereldliteratuur, in de kunst.”

Behemoth

Uitgebreid gaan de auteurs in op de twee „grote dieren” die in het boek Job voorkomen: de behemoth en de leviathan. Prof. Paul: „De gangbare vertaling van deze woorden is nijlpaard en krokodil. Maar als super­visor van de Nieuwe Bijbelvertaling heb ik destijds tegen de vertalers gezegd: „Dat klopt écht niet.” Maar ook de NBV heeft voor deze vertaling, die Bochartus in 1663 naar voren bracht in zijn boek ”Hiërozoïcum”, gekozen. Wij voeren argumenten aan waarom de beschrijving die God Zelf, in Job 40 en 41, aan deze dieren geeft, onmogelijk van toepassing kan zijn op nijlpaard of krokodil. Wij denken dat het hier gaat om dinosaurussen. En opmerkelijk: er zijn wetenschappers die dit erkennen, maar ook zeggen: Het kán niet, want dinosauriërs leefden miljoenen jaren vóór het ontstaan van de mens.”

Zo levert de bestudering van het boek Job tal van intrigerende zaken op, zegt prof. Paul. „Er komen enorme overstromingen in voor, chaos, mensen die in grotten wonen. Wat betekent dat? Wij zijn van mening dat dit erop duidt dat Job leefde in de tijd net na de –wereldwijde– zondvloed.”

Satan

Komt satan na Job 2:7 inderdaad niet meer terug? „Er zijn toch aanwijzingen dat de invloed van satan in het hele boek Job aanwijsbaar is. In de manier waarop de leviathan en de behemoth worden beschreven bijvoorbeeld. Job voelt zich zo klein tegenover deze dieren, deze machten, deze kwáde machten. Denk hierbij ook aan het boek Openbaring, waar het gaat over de draak, de slang. En toch: zo duidelijk blijkt in het boek Job dat God veel machtiger is dan satan, dan het kwaad. Hij is de Almachtige.

Nog een punt in dit verband is: hoe leg je Job 4 uit? Jobs vrienden zitten bij hem. Dan neemt Elifaz het woord. Hij spreekt over een geest die voorbij zijn aangezicht ging en „die het haar mijns vleses te berge” deed rijzen. Toen hoorde hij een stem, die zei: „Zou een mens rechtvaardiger zijn dan God?” Deze passage is meestal uitgelegd als een góddelijke openbaring. Maar als je nauwkeurig leest, moet je eerder concluderen dat het een demonische geest is geweest die Elifaz dit heeft ingefluisterd. Satan, als een engel des lichts, die God voorstelt als een God van willekeur.”

Symposium

Het jaarlijkse symposium van het CvB, op 19 september in Veenendaal (zie studiebijbel.nl), focust deze keer op een van de –vele– thema’s die in dit Bijbelcommentaar aan de orde komen: het lijden in Gods schepping. „We willen dan ook het pastorale aspect nadrukkelijk meenemen: hoe moet je nu omgaan met lijden? Vaak verwijzen we naar Jobs woorden: „De Heere heeft gegeven, de Heere heeft genomen…” Maar Job heeft meer gezegd. Job heeft gewórsteld met God, heeft God ook verwijten gemaakt waarvan wij zeggen: Kan dit zo wel? Daar willen we op het symposium ook op ingaan.”