Binnenland

„Anne Frank stierf niet met een glimlach”

Op haar geboortedag, 12 juni, verschijnt een nieuwe biografie van Anne Frank. „Ze stierf niet met een diepe glimlach van geluk en vertrouwen.”

11 June 2009 09:58Gewijzigd op 14 November 2020 08:06
Lee: Biografen romantiseren de laatste dagen van Anne Frank te veel. Foto uitgeverij Balans
Lee: Biografen romantiseren de laatste dagen van Anne Frank te veel. Foto uitgeverij Balans

De Engelse schrijfster Carol Ann Lee houdt zich al jaren bezig met Anne Frank, de Joodse tiener die in de oorlogsjaren op tragische wijze aan haar einde kwam in het kamp Bergen-Belsen en die vooral bekend is geworden door haar dagboek.Op jonge leeftijd maakte Lee al kennis met Anne Frank, laat de Engelse via de telefoon weten. „Toen ik zes jaar oud was, kreeg ik een kinderboek over Anne Frank. Later volgde het dagboek zelf. Ik was inmiddels een teenager en wilde alles over haar weten. Waarom was iemand die net zo oud was als ik vermoord?”

De belangstelling voor het Nederlandse Jodinnetje hield aan. Tien jaar geleden verscheen haar eerste biografie over Anne Frank, getiteld ”Pluk rozen op de aarde”. In 2002 volgde een biografie over de vader van Anne: ”Het verborgen leven van Otto Frank”.

Is met de nieuwe biografie ”Anne Frank. Het leven van een jong meisje” het laatste woord gezegd?

„Dat verwacht ik niet. Er is grote kans dat er bij iemand op zolder nog brieven van Anne of Otto Frank liggen.”

Carol Ann Lee heeft een goedlopend levensverhaal weten te schrijven, van de geboorte van Anne Frank in Frankfurt tot haar dood eind maart 1945 in Bergen-Belsen. Ze sluit af met de zoektocht van vader Otto naar zijn dochters Margot en Anne en de publicatie van het dagboek.

Lee werpt in haar boek geen nieuw licht op de vraag wie de Duitse politie heeft gebeld met de mededeling dat er op de Prinsengracht 263, het Achterhuis, Joden verborgen zaten. Volgens Lee was Tonny Ahlers, een kennis van Otto Frank, de schuldige, maar ze onderbouwt haar theorie niet met nieuwe feiten.

In 2003 deed het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) onderzoek naar de theorie van Lee en die van anderen. Alle theorieën werden te licht bevonden. De conclusie van het NIOD: „De juiste toedracht zal niet meer kunnen worden gereconstrueerd.”

U sluit uw boek vrij somber af en lijkt u af te zetten tegen biografen die stellen dat de stem van Anne Frank door haar dagboek „behouden is gebleven te midden van de miljoenen die het zwijgen werd opgelegd”?

„Dat heb ik inderdaad bewust gedaan. Er zijn een paar biografieën op de markt die stellen dat Anne Frank stierf met een glimlach of dat haar laatste woorden waren dat ze nog steeds in de innerlijke goedheid van de mens geloofde. Maar dat betwijfel ik. Daarmee romantiseer je de werkelijkheid. Haar laatste woorden drukten afgrijzen uit over haar van luizen en vlooien vergeven kleren, die ze walgend had afgeworpen. Haar stem, haar ware stem, degene die ze ”de stem in mij” noemde, werd in Bergen-Belsen het zwijgen opgelegd.”

In haar biografie citeert Lee in dit verband Annes grootmoeder Alice Frank-Stern. Die schreef in een brief in september 1945: „Margot en Anne werden op transport gesteld naar Belsen omdat ze te zwak waren om te werken. Margot liep tyfus op en stierf, en Anne, die wist dat haar moeder dood was en ervan overtuigd was dat haar vader ook niet meer leefde, teerde gewoon weg.”

Carol Ann Lee denkt persoonlijk wel het laatste woord over Anne Frank te hebben gesproken en geschreven. „Ik zeg Anne gedag.”

Mede n.a.v. ”Anne Frank. Het leven van een jong meisje”, door Carol Ann Lee; uitg. Balans, Amsterdam, 2009; 300 blz.; ISBN 978 94 600 3012 3; € 19,95.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer