Anonieme Arabische diplomaten zeggen dat het idee van ballingschap aan Saddam is voorgelegd als een uitweg, niet alleen voor hem en zijn gezin, maar ook voor het Iraakse volk, dat al twaalf jaar te lijden heeft onder zware VN-sancties. Dat is evenwel door geen enkel land bevestigd. Iedere keer dat een nieuw land aan het rijtje wordt toegevoegd, volgt prompt een ontkenning. Veel deskundigen zeggen niet te geloven dat Saddam bereid zou zijn Irak te verlaten.

De Verenigde Staten hebben duidelijk gesteld dat zij bereid zijn een oorlog te beginnen om Saddam ten val te brengen. Woordvoerder Richard Boucher van het ministerie van Buitenlandse Zaken zei nog deze week in Washington het vertrek van Saddam „een goed idee” te vinden. Hij voegde hieraan toe dat „het ons allemaal een hoop moeite bespaart als Saddam wordt vervangen door een regime dat bereid is zijn volk fatsoenlijk te behandelen en zijn buren niet bedreigt met massavernietigingswapens.” Tegelijkertijd zei hij „er niet op te rekenen.”

Het is bekend dat in het verleden verschillende Arabische leiders hebben geprobeerd Saddam over te halen tot ballingschap. Zo bood Egypte in 1991 Saddam asiel aan om de Golfoorlog te voorkomen. Hij weigerde.

Sommige deskundigen menen dat er meer druk op de Iraakse leider moet worden uitgeoefend om hem te dwingen ballingschap serieus te overwegen. Nu kan het nog: de Amerikanen hebben Saddam al in het vizier, maar de bommen vallen nog niet.

Diverse Arabische leiders dringen er ondertussen bij Washington op aan hun nog één kans te geven de crisis vreedzaam op te lossen. „Als wij er uiteindelijk niet in slagen, kunnen de voorstanders van oorlog hun oorlog hebben”, zei de Saudische minister van Buitenlandse Zaken, prins Saud, maandag voor het Amerikaanse tv-station NBC. Die oorlog wordt wel „een ramp voor de regio”, voegde Saud eraan toe.

De Egyptische president Hosni Mubarak sprak over „Arabische en niet-Arabische inspanningen om een oorlog te voorkomen en een geweldloze oplossing te vinden die voor alle partijen acceptabel is.” Volgens een diplomatieke bron in Caïro heeft Syrië vorige maand een gezant naar Bagdad gestuurd om de Iraakse leider over te halen, de asieloptie te overwegen. Gevraagd naar het bestaan van dergelijke geheime missies naar Bagdad, zei Mubarak, zonder te ontkennen: „Het tijdperk van geheimen is voorbij. De wereld van vandaag is een wereld zonder geheimen en alles is bekend, wordt geregistreerd en gevolgd.” Mubarak deed zijn uitspraken dinsdag aan boord van een toestel dat hem na een bezoek aan Saudi-Arabië, waar hij de Iraakse crisis besprak, terugvloog naar Egypte.

Saddam zou ongetwijfeld garanties eisen dat hem niet hetzelfde overkomt als de voormalige Joegoslavische president Slobodan Milosevic, die in Den Haag door het Joegoslavië-tribunaal wordt berecht. Een andere overweging zijn mogelijke vergeldingsacties. Sinds Saddam in 1979 aan de macht kwam, zijn duizenden Irakezen vermoord en de Iraakse leider is in het buitenland kwetsbaarder voor wraakacties dan hij nu in eigen land is, waar zijn geheime diensten de bevolking terroriseren.

Tegelijkertijd zijn er voorbeelden genoeg van Arabische leiders die hun leven hebben gered door in ballingschap te gaan. Egypte bood in 1955 de Saudische koning Saud een toevluchtsoord toen hij werd gedwongen af te treden. Ook de Jemenitische president Abdellah al Salal kreeg in 1966 asiel in Egypte, in 1979 gevolgd door de sjah van Iran en in 1985 door de Sudanese president Gaafar Nimeiri.

Saddams premier Tariq Aziz lachte luid toen hem onlangs het idee werd voorgelegd dat Saddam in ballingschap zou gaan. „Saddam Hussein is een dapper leider en een held, en zal nog lange tijd in zijn land blijven, zo Allah het wil, en vechten tot de laatste Iraakse kogel is gevuurd”, zei Aziz.

Arabische diplomaten in Egypte, Libanon en Jordanië zeggen dat het idee van ballingschap de afgelopen weken niettemin aan kracht heeft gewonnen. Daarbij worden in toenemende mate Wit-Rusland en Mauritanië als ballingsoord genoemd. Mauritanië heeft de berichten overigens meteen tegengesproken.

Een medewerker van het Internationale Instituut voor Strategisch Onderzoek in Londen, Gary Samore, noemt het „uiterst onwaarschijnlijk” dat Saddam vrijwillig de macht opgeeft. Samore, voormalig adviseur van de regering-Clinton, wijst erop dat Saddam er waarschijnlijk van uitgaat dat hij bij machtsverlies persoonlijk meer risico loopt dan wanneer hij vasthoudt aan de macht. Volgens Samore probeert Saddam de huidige crisis te overleven door samenwerking met de VN-wapeninspecteurs. „Hij probeert het voor de VS onmogelijk te maken steun in de Veiligheidsraad voor een invasie te krijgen”, aldus Samore.