„Wantrouwen leidde tot breuk in Congo”
Aan het zendings- en hulpverleningswerk in Congo door de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) kwam vorig jaar een einde toen de Congolese kerken de samenwerking verbraken. Oorzaken waren onderling wantrouwen, slechte communicatie en verschil tussen vraag en aanbod.
Dat blijkt uit een evaluatie van Afrika-deskundige dr. Jaap Breetvelt, uitgevoerd in opdracht van de gereformeerd vrijgemaakte zendingsorganisatie De Verre Naasten en de Utrechtse Zendingsdeputaten, die samenwerken in de Congo Commissie. Breetvelt voerde onder meer gesprekken met kerkleiders van de Congolese gereformeerde kerken (ERCC).Vanaf het begin in 1990 is er een verschil geweest tussen de vraag van de nog jonge ERCC en de hulp vanuit Nederland, concludeert Breetvelt. De ERCC wilde bijvoorbeeld steun voor salarissen van predikanten, geld voor het bouwen ziekenhuizen, vervoermiddelen en projecten die banen opleverden. Nederland bood ontwikkelingsprojecten en opleidingen, maar geen directe financiële steun aan kerk en kerkleiding.
Probleem voor de Congolese kerkleiders was met name dat niet zij de programma’s in handen hadden, maar dat Nederland het beleid bepaalde. „Daar was vanuit Nederlandse optiek wel reden voor, omdat de kerk een fragiele kerk was in een fragiel land (destijds nog Zaïre).”
Het rapport concludeert dat de Nederlandse organisaties zich onvoldoende hebben gerealiseerd wat het betekent om een oecumenische relatie aan te gaan met een Afrikaanse kerk. „De uitgezondenen werden geconfronteerd met een gereformeerde kerk in Congo, waarin hiërarchisch en patriarchaal gedacht werd.”
Ook was er sprake van miscommunicatie, stelt Breetvelt. „Communicatie tussen de twee zusterkerken werd extra ingewikkeld omdat aan de Nederlandse kant de structuur erg complex is, waardoor besluitvorming over veel schijven loopt, niet altijd consistent is en absoluut onduidelijk is voor de Congolese partner. Communicatie op persoonlijk niveau was ook gecompliceerd: behalve een taalbarrière was ook de interculturele situatie een van de redenen dat beide partijen in hun contact en het tonen van wederzijds respect tekort schoten, ondanks de vaak goede intenties.”
Naar aanleiding van de evaluatie gaat De Verre Naasten haar beleid verder aanscherpen, zegt directeur Robert Scholma. „De grote uitdaging die we daarbij hebben is hoe we beleid over partnerschap en gelijkwaardigheid beter in de praktijk kunnen brengen. Niet alleen in Congo, maar ook in onze andere hulpverleningsrelatie.”
