De pastorie van ds. Bijleveld staat in het Friese dorp Boornbergum. Vanuit zijn studeerkamer kijkt hij over groene weilanden. Een tractor, wat koeien, een paar schapen. Links van het huis staat de kerk, zojuist uitgebreid met een nieuwe verenigingszaal.De gereformeerde kerk van Boornbergum was een van de negen gereformeerde kerken die niet mee wilden in de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland in 2004. Twee kerken sloten zich aan bij de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK); zeven vormden het kerkverband van de Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland, dat bijna 3000 leden telt.

Ds. Bijleveld staat nog steeds achter het toen genomen besluit om zelfstandig verder te gaan. „In de Protestantse Kerk werd en wordt te weinig ruimte geboden om kerk van Jezus Christus te zijn. Ik kan niet in een kerk leven waarin iemand over de verzoening mag zeggen: „Geef mijn portie maar aan Fikkie.””

Waarom kon u destijds wel in de Gereformeerde Kerken in Nederland blijven?

„Als gemeente hebben we toen ook onze moeiten kenbaar gemaakt. In feite groeide er toen al een steeds grotere afstand met alles wat er bovenplaatselijk in de meerdere vergaderingen gebeurde. Met de fusie kwam heel nadrukkelijk de vraag op ons af: willen we en kunnen we binnen een kerk met zo veel ruimte blijven? Dat werd uiteindelijk nee.”

Er leefde daarnaast nog een tweede bezwaar tegen de Protestantse Kerk, aldus ds. Bijleveld. „De landelijke kerk heeft een behoorlijk vinger in de pap. We vinden het niet juist als er bovenplaatselijk wordt bepaald of je als kleine gemeente wel of niet een predikant mag beroepen. Daarnaast biedt de kerkorde van de PKN ruimte aan een andere dan de gereformeerde leer, wat in de Gereformeerde Kerken officieel niet zo was.”

Was het geen optie om een soort Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk te vormen?

„Er is ruimte om binnen de PKN gereformeerd te zijn, maar de vraag is of je principieel tot deze kerk wilt behoren. Vorig jaar hadden we een gesprek met het moderamen van de Protestantse Kerk. Dat vroeg ons: „Vinden jullie dat je gelijk hebt gehad in de vrees om niet mee te gaan in de PKN?” We hebben toen aangegeven dat we blij zijn met bepaalde zaken in deze kerk, zoals het serieuzer nemen van gereformeerde geluiden en de ruimte die het Evangelisch Werkverband krijgt.

Toch is onze zorg terecht geweest. Iemand als de atheïstische predikant Klaas Hendrikse zou absoluut niet gehandhaafd mogen worden. Ook blijkt dat kleine kerken het moeilijk hebben. Dat sprak het moderamen ook niet tegen. Voor hen zijn dit echter geen zwaarwegende motieven om buiten de Protestantse Kerk te blijven.”

De verhouding met de Protestantse Kerk blijft wat koeltjes.

„Dat wisselt per plaats. Hier in Boornbergum hebben we samen een kerkblad en houden we zo nu en dan gezamenlijke diensten. Elders ligt dat moeilijker. Pijnpunt is dat onze predikanten niet mogen voorgaan in de Protestantse Kerk. Officieel dan, want het gebeurt wel. Zelf preek ik regelmatig in gereformeerde kerken.”

De Nederlands Gereformeerde Kerken kennen net als de VGKN vrouwelijke ambtsdragers. Is ooit aansluiting bij dit kerkverband overwogen?

„Bij het ontstaan van de Protestantse Kerk hebben we twee keer een gesprek gehad met een afvaardiging van de Nederlands Gereformeerde Kerken. In die toch wel verwarrende tijd wilden we in eerste instantie als zelfstandige kerken verdergaan. De NGK voelden er weinig voor om, zoals ze het noemden, zieltogende gemeenten aan het infuus te houden.

In sommige kerken leeft het ook absoluut niet om Nederlands gereformeerd te worden. Dat heeft onder meer te maken met de samenstelling van de NGK, die toch vaak uit wat hoger opgeleide mensen bestaan. Bij ons zijn de „kleine luyden” sterker vertegenwoordigd. Ook is de kerkstructuur van de NGK losser dan bij ons.”

Met welk kerkverband voelt u zich dan het meest verwant?

„Met de Christelijke Gereformeerde Kerken, hoewel daar een sterke rechtervleugel is. Ze kennen niet de vrouw in het ambt, maar bezitten wel de flexibiliteit om met gereformeerde kerken om te gaan die daar wel voor hebben gekozen. We delen bovendien het besef dat je kerk bent met elkaar; je behoort tot een verband.”

Kenmerkend voor beide kerken is ook de nadruk op een persoonlijk geloof, aldus ds. Bijleveld. „Door het werk van Jezus mag je je een kind van God weten. Het klink wat geijkt, maar toch is het zo: Het heil moet ons geschonken worden. Daar wordt vaak overheen gehuppeld.”

Als er een nationale synode komt, doen de VGKN dan mee?

„Mijn eerste vraag zou zijn: Wat wil je bereiken met zo’n synode? Als het is om aan anderen te laten zien hoe leuk we met elkaar omgaan, of om de eigen ego’s wat op te poetsen, dan hoeft het voor mij niet. Als het echter gaat om de vraag wat we als kerken voor een geseculariseerd Nederland kunnen doen, dan zijn we present.”

De VGKN besteden geen aandacht aan hun vijfjarig bestaan?

Lachend: „Het blijft wel heel stil, ja.”

Trots op de VGKN is hij niet. „Het is absoluut niet zo dat we anderen willen laten zien dat we de rug recht hebben gehouden en best buiten de Protestantse Kerk kunnen. Net als andere gereformeerde kerken willen we kerk van Christus zijn. Vergelijk het met twee bootjes: ze varen op dezelfde zee.”