Bijbel en racisme in Zuid-Afrika
Een terras in downtown multiraciaal Johannesburg. Stemmen op straat, gelach, muziek vanuit passerende auto’s met naar meisjes lonkende bestuurders.
Op het terras gaat het ondertussen over het Nederlandse koningshuis. Beatrix – en hoe heten de kinderen van haar kinderen ook alweer? De Zuid-Afrikaanse journaliste van de SABC –zeg maar de NOS van Zuid-Afrika– blijkt het allemaal beter te volgen dan menig Nederlander. En, wilde de van (verre) oorsprong Nederlandse weten, botert het alweer een beetje tussen Duitsers en Nederlanders?De journaliste en haar echtgenoot hadden voor een etentje gekozen bij een restaurant in een multiculturele wijk, met vooral veel zwarte inwoners en bezoekers. Een gast uit Europa neem je natuurlijk niet mee naar een blank restaurant, maar het was ook een signaal: we sluiten ons niet als vele andere Afrikaners op in onze blanke bastions. In de buitenwijken van Johannesburg zijn genoeg restaurants te vinden waar je je in mono-etnisch Wassenaar waant.
Zowel de journaliste als haar echtgenoot komt van een boerderij. Zijn vader is vermoord tijdens een overval, zij kent veel dergelijke gevallen van na 1994 uit haar familie- en vriendenkring. Het echtpaar wil echter blijven staan voor een samenleving zonder enige vorm van rassenscheiding. „Trouwens, een van de redenen waarom ik uit de kerk ben gestapt”, geeft de journaliste aan. „Het idee dat een instantie buiten mij om dingen preekt waar ik helemaal niet mee geassocieerd wil worden.” Ze doelt specifiek op de steun vanuit de (Nederduits) Gereformeerde Kerk in haar land voor het apartheidsregime.
Natuurlijk weet ze ook wel dat er tegengeluiden in de kerk waren, waaronder die van mensen als Beyers Naudé. Het blijft echter zuur dat de kerk door een onevangelische politieke stellingname mensen van de hele boodschap heeft vervreemd.
Het is overigens opmerkelijk hoezeer extreem blanke groeperingen in Zuid-Afrika ook nu nog Bijbel en soms uitgesproken racisme met elkaar denken te kunnen verbinden. Wie langs websites surft van radicaal-Afrikaner groeperingen vindt vrijwel zonder uitzondering prachtige beginselverklaringen, waarin de mooiste woorden over God en christendom worden gesproken, maar waar tegelijkertijd ronduit racistische taal te vinden is.
Op de site van de militaristische Afrikaner Weerstandsbeweging wordt de bezoeker direct geconfronteerd met een tekst uit Ezechiël 33: „Gij nu, o mensenkind! Ik heb u tot een wachter gesteld over het huis van Israël.” Het beleid van de beweging „berus op die oppergesag van die Drie-enige God.” Het strijdlied van de club: „Hoor die geknars van voete op mars (…) Stryders op mars, ideale vervars.” De kleuren van vlag en embleem: rood en zwart. Een adelaar completeert het geheel. Het wordt allemaal christelijk geduid, maar je krijgt er onwillekeurig bepaalde associaties bij.
Een andere beweging, de Herstigte Nasionale Party, ijvert voor „Afrikanernationalisme” en werkt dat uit in „Christenskap, Blankeskap en Afrikanerskap.” De partij bepleit scheiding tussen rassen en volkeren, op grond van „de Heilige Schrift, het onfeilbare woord van God, zoals verstaan en uitgelegd in de Calvinistische Hervorming.”
De Boerestaat Party streeft zo snel mogelijk naar een blanke bevolking van 15 miljoen in Zuid-Afrika, waarvoor genetische bescherming en verbetering (sic!) nodig is en natuurlijk een fors voortplantingsoffensief. Waarom? De partij ziet het als een Bijbels beginsel. „Vermeerder, vul die aarde en heers daaroor.”
De gedachte dat christelijke waarden en normen (en eigen veiligheid) beschermd kunnen worden door racistisch gedrag leeft echter niet alleen bij –een beperkte groep– Zuid-Afrikaanse christenen. Het is ondertussen misschien wel een grotere overtreding van het derde gebod dan menige vloek.
Reageren aan scribent? buza@refdag.nl.