De bijna ondraaglijke spanning uit de voorgaande boeken in deze trilogie, vooral het tweede deel, maakt in het slotdeel regelmatig plaats voor momenten van beschouwing en overpeinzing, altijd mooi en boeiend beschreven. Maar er zijn opnieuw uitschieters, situaties die voor grote spanning zorgen.Het ene motto van het boek, „Als een schat zich eenmaal in je gedachten vastzet, laat hij je niet meer los” (van Joseph Conrad), richt alle aandacht op de buitgemaakte goudschat. Hiermee zou de strijd van de republikeinen tegen de fascistische nationalisten een enorme impuls kunnen krijgen, precies zoals de idealistische hoofdpersonen willen.

Toch nemen ten slotte de hoofdpersonen onvoorspelbare en onvoorstelbare beslissingen. Dat heeft alles te maken met het tweede motto, ontleend aan Matth. 6:21: „Want waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn.”

Zelfopoffering

In Amerikaanse christelijke romans zoals deze maakt het functioneren van Bijbelse begrippen als zelfopoffering en vergeving soms grote indruk. Andere Bijbelse waarheden, zoals de nietigheid van de mens tegenover de heilige God, krijgen nogal eens te weinig nadruk. Laten calvinisten hier maar nooit aan wennen. Dan komen er misschien ooit nog eens auteurs die deze begrippen tot een bevredigender en realistischer eenheid weten te smeden.

Ook deel 3 heeft zijn lijst met hoofdpersonen. Bovendien worden deel 1 en deel 2 (”Een vallei van verraad” en ”Het verscheurde land”) er vooraf in samengevat. Daarmee doet de auteur haar lezers een voorbeeldige handreiking.

N.a.v. ”De geur van vrijheid”, door Tricia Goyer; vert. Marian Muusse; uitg. Voorhoeve, Kampen, 2008; ISBN 978 90 297 1858 5; 347 blz.;€ 19,95.