Het pakket maatregelen van het kabinet ter bestrijding van de economische crisis bevat ook voorstellen om de opgelopen schuld na verloop van tijd weer te verminderen. Het argument is dat anders de rentekosten te veel oplopen en de kosten voor met name de vergrijzing niet opgebracht kunnen worden. „Net als u moeten we het huishoudboekje weer op orde krijgen”, aldus CDA-fractievoorzitter Van Geel.Daar zit hem nu de kneep. Als het aan ons belastingstelsel ligt gaat de particuliere sector –zowel consument als bedrijfsleven– zijn schulden niet aflossen. Voor de huizenbezitter is dit al veelvuldig betoogd. De hypotheekrenteaftrek was oorspronkelijk bedoeld om het huizenbezit te bevorderen. Ondertussen heeft het echter geleid tot zulke hoge prijzen dat het voor starters moeilijk is een huis te kopen.

Bovendien maakt de hypotheekrenteaftrek van de huizenbezitter een belegger. Immers, wie zijn hypotheekschuld aflost, heeft maar een beperkte aftrek van de inkomensbelasting. Wie dit niet doet, kan het bespaarde geld besteden of beleggen. Dat laatste is natuurlijk niet zonder risico’s, zoals velen hebben gemerkt.

Hedgefondsen

Iets dergelijks geldt ook voor het bedrijfsleven. Neem de hedgefondsen en private-equityfondsen, die bedrijven opkopen en dat financieren met leningen die aan het overgenomen bedrijf worden doorgegeven. Voorbeelden van dergelijke bedrijven zijn NXP in Nijmegen en HEMA en V&D.

Door de schulden vermindert de winst voor belasting. Hierdoor hoeven deze bedrijven minder of geen belasting te betalen, ook als –zoals bij de HEMA– het bedrijf goed functioneert.

De schulden maken het bedrijf wel kwetsbaar, vooral als het slecht gaat en de winst minder wordt. Momenteel zien we dat bij NXP in Nijmegen. Door deze kwetsbare positie is de kans ook groter dat men moet reorganiseren en personeel moet ontslaan.

Kortom, de belastingwetgeving geeft een prikkel om schulden aan te houden. Dit maakt de desbetreffende personen en bedrijven kwetsbaar voor tegenslag. Bovendien loopt de staat inkomsten mis die goed te gebruiken zijn voor de financiering van de vergrijzing, onderwijs, de kenniseconomie et cetera. Het is al jaren duidelijk dat dit geen goede gang van zaken is. Ondertussen komt de politiek er niet uit.

Ik pleit daarom voor een inhoudelijk debat gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, waaraan alle partijen meedoen. Hierdoor kan een koers ontstaan die is gebaseerd op wetenschappelijk inzicht en met de kiezers is gedeeld. Het streven zou moeten zijn het geheel ruim voor de volgende verkiezingen voor de Tweede Kamer af te ronden. Dan kan bij de formatie van het volgende kabinet op verschillende terreinen een consistente koers uitgezet worden. Op deze manier kan de crisis alsnog gebruikt worden om een fundamentele verandering te bewerkstelligen.

De auteur is hoogleraar monetaire economie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Een uitgebreidere versie van dit artikel is te vinden op mejudice.nl.