Uitnodigingsbeleid Koningin niet helder
Captains of industry, ministers, generaals en burgemeesters van grote steden zijn op 14 januari in Amsterdam. Dan houdt Hare Majesteit haar nieuwjaarsreceptie in het paleis op de Dam. Ook predikanten zullen aanwezig zijn. Maar het uitnodigingsbeleid van ”het paleis” ten aanzien van de kerkelijke kring blijft enigszins ondoorzichtig. De Oud-Katholieke Kerk, met haar 8000 leden, wordt wel genodigd, de Nederlands gereformeerden, met 30.000 leden, zijn niet vertegenwoordigd.
De uitgenodigde dienaren des Woords zullen zonder twijfel de Koningin Gods zegen toewensen in de weinige seconden die het protocol hiervoor toelaat. Het is voor sommige predikanten vrij gebruikelijk een invitatie van de Koningin te ontvangen om op haar nieuwjaarsreceptie te verschijnen. Maar er zijn ook kerken die nooit ofte nimmer een koninklijke brief, met het vriendelijke verzoek naar Amsterdam af te reizen, ontvangen. Vertegenwoordigers van de grotere maatschappelijke organisaties zullen eveneens in het paleis aanwezig zijn. Het Leger des heils, steevast aanwezig, is vermoedelijk in die kwaliteit uitgenodigd.
Toch blijft het uitnodigingsbeleid met enige vragen omringd. Waarom staat de Unie van Baptisten met 12.000 leden wel op de lijst en krijgt zij daarom af en toe een uitnodiging en waarom de Nederlands gereformeerden met 30.000 leden, de oud gereformeerden, met 25.000 leden, en de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, met 20.000 leden, nooit? Om maar te zwijgen van de oud-katholieken, die met 8000 leden bepaald klein te noemen zijn en wel genodigd worden.
Het is waar dat, zoals het opinieblad Koers enkele jaren geleden enigszins ironisch meldde, „de Koningin onschendbaar is en dus geen fouten maakt.” Aan haar uitnodigingsbeleid mag derhalve niet getornd worden. Toch gaf de schrijver van de rubriek KoersNotering in 1996 het koninklijk huis een stevige veeg uit de pan. De toenmalige woordvoerder van het koninklijk huis, majoor G. H. Dijkstra, sprak na de kritiek van Koers op het feit dat onder andere de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt niet waren uitgenodigd, eerst van een zeer evenwichtig uitnodigingsbeleid. De koninklijke zwarte Piet ging daarop naar het ministerie van Justitie, want dat zou lijsten aandragen van de kerkgenootschappen. Dat ministerie waste haar handen vervolgens ook in onschuld en legde het balletje weer op de stoep van het paleis neer: „Wij dragen alleen adressen aan en het paleis beslist.”
Echter, onder druk van de door Koers aangedragen feiten, trok het paleis toch enige lering. De Gereformeerde Kerken vrijgemaakt kregen plotsklaps wel een uitnodiging. Vanaf toen viel ieder jaar een kaart door de brievenbus van het deputaatschap voor contact met de hoge overheid. Voor dit jaar is het onduidelijk of dit kerkgenootschap met haar veel meer dan 100.000 leden een uitnodiging heeft gekregen. De voorzitter van betreffende deputaten is nog maar kort in die functie aangetreden en had een lege brievenbus. De preses van de nog lopende synode van Zuidhorn heeft evenmin iets gezien op zijn deurmat. Drs. J. P. de Vries, deputaat én moderamenlid, was niet in zijn staat zijn brievenbus te legen omdat hij in Kenia als waarnemer de verkiezingen nauwlettend gadeslaat.
Bij de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) is het bureau dezer dagen onbezet. Een beveiligingsambtenaar neemt de telefoon op en geeft het 06-nummer door van de RVD-bureauredacteur. Die deelt op zijn beurt mee dat hij rond de jaarwisseling ook geen navraag kan doen over het uitnodigingsbeleid. Wel weet hij te melden dat vanwege ruimtegebrek op het paleis kleinere kerkgenootschappen niet elk jaar, maar wisselend een uitnodiging krijgen. Hij spreekt over een „ijzeren lijst” en een „variabele.” Op de „ijzeren lijst” staan personen die beslist een uitnodiging moeten krijgen. Daartoe behoort de top van het leger, politie, ministers enzovoorts. De predikanten van de kleinere kerken staan op de variabele lijst.
De hervormde synode is op het paleis op de Dam de afgelopen jaren vertegenwoordigd door in ieder geval de secretaris-generaal en preses ds. A. W. van der Plas. De Gereformeerde Kerken sturen ook hun preses. Kardinaal Simonis is uiteraard als geestelijk leider van de rooms-katholieke Nederlandse schare in zijn ambtsgewaad aanwezig.
Ds. J. Plantinga is preses van de eveneens conditioneel gesloten synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Hij ontving in zijn Groningse brievenbus de majesteitelijke uitnodiging. Hij hoopt zeker acte de présence te geven en gaat ernstig nadenken hoe hij de korte tijd waarin hij Hare Majesteit mag groeten zo zinvol mogelijk kan besteden.
Ds. J. Westerink viel vorig jaar de eer te beurt namens zijn Christelijke Gereformeerde Kerken naar Amsterdam te mogen. „Ik ontmoette daar bekenden als ds. J. J. van Eckeveld van de Gereformeerde Gemeenten, ds. Van der Plas en allerlei andere bekende Nederlanders.” De predikant vertelt dat keurig afgeroepen wordt wanneer iemand de Koningin mag groeten. Ds. M. C. Tanis uit Sliedrecht vertegenwoordigde enkele jaren achter elkaar zijn kerken en merkte zelfs dat de Koningin hem herkende.
Ds. Van Eckeveld is al voor de vijfde keer uitgenodigd. Hij wenst de Koningin „in ieder geval altijd Gods zegen toe bij haar verantwoordelijke taak. Ik heb haar ook wel eens toegewenst dat Gods Woord een lamp voor haar voet mag zijn en een licht op haar pad. Overigens heb je niet de gelegenheid een lang verhaal tegen haar te houden. Het moet bij een korte wens blijven.”
De Nederlands Gereformeerde Kerken hebben geen uitnodiging ontvangen, „ook al niet bij het huwelijk van prins Willem-Alexander en Máxima”, aldus ds. J. Bouma. In zijn stem klinkt een beetje spijt door. Ook het deputaatschap voor contact met de hoge overheid van deze kerken heeft nog nooit iets gezien.
L. M. P. Scholten is secretaris van het deputaatschap voor contact met de hoge overheid van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Hij dacht altijd dat het kleine ledental van zijn kerken er de oorzaak van was dat er nooit een koninklijke invitatie voor de nieuwjaarsreceptie op de deurmat rolde. Maar de uitnodiging aan de veel kleinere Unie van Baptisten logenstraft deze gedachte. Ook W. A. de Jong, scriba van het gelijknamige deputaatschap bij de oud gereformeerden, heeft geen uitnodiging gezien. Zowel ds. Bouma als Scholten en De Jong zeggen dat als de Koningin hen een uitnodiging zou doen toekomen, zij uiteraard naar de receptie zouden gaan om Hare Majesteit Gods zegen toe te wensen.
De Koningin maakt geen fouten, schreef Koers een paar jaar geleden. Maar het paleis nam wel een enkele opmerking ter harte. Wie weet, vinden Scholten, De Jong en ds. Bouma aan het einde van dit jaar wel een uitnodiging op de deurmat.
