De Hoge Raad oordeelde ruim acht jaar geleden in een procedure tegen ABN AMRO dat het aansprakelijkheidsrecht kan worden toegepast wanneer een werknemer psychische schade door het gedrag van een werkgever oploopt. Wel moet dan worden aangetoond dat de werkgever een zorgplicht gericht op het voorkomen van een burn-out heeft geschonden, én dat de schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werk heeft geleden het gevolg is van het schenden van deze zorgplicht.De zorgplicht van de werkgever bestaat onder meer uit het goed begeleiden van de werknemer bij zijn werk. Ook moet hij een eventueel structureel aanwezige overbelasting wegnemen.

Omkering bewijslast

Als de werknemer bijvoorbeeld regelmatig klaagt over lange en zware werkweken door gebrek aan personeel, dient de werkgever naar adequate oplossingen te zoeken. Hij zou extra personeel kunnen aantrekken.

Procedureel heeft de werknemer een belangrijk voordeel. Als hij kan aantonen dat hij schade heeft geleden in het kader van zijn werk, hoeft de werknemer niet meer te bewijzen dat de werkgever tekortschoot. In plaats daarvan moet de werkgever bewijzen dat hij niet tekortschoot in zijn verplichtingen.

Omkering van de bewijslast heet dat. Deze omkeringsregel komt bijvoorbeeld voor in een vorig jaar door het Haagse gerechtshof gewezen arrest. Het hof stelde toen vast dat de werkgever had erkend dat de werknemer altijd voor werk beschikbaar was, werk naar zich toe trok, niet delegeerde en lange dagen maakte. De werkgever moest vervolgens aantonen dat hij toch voldoende had gedaan de overbelasting van de werknemer te voorkomen.

Juist bij een burn-out kan het natuurlijk wel zo zijn dat ook persoonlijke oorzaken een rol spelen. Is de werkgever dan toch voor 100 procent aansprakelijk? Nee. De rechter kan dan beslissen dat er onderscheid wordt gemaakt tussen het ‘privédeel’ en het ‘werkdeel’. Dat heeft de Hoge Raad in een andere zaak –die ging over de oorzaken van longkanker– beslist.

Zwangerschapsverlof

Als longkanker zowel door stoffen op het werk als door rookgedrag van de werknemer kan zijn veroorzaakt, moet de kans worden berekend dat de ziekte is veroorzaakt door de stoffen op het werk. De werkgever is ter grootte van deze kans (bijvoorbeeld 50 procent) aansprakelijk voor de schade.

Vorige maand nog besliste de Amsterdamse kantonrechter op gelijke wijze in een burn-outzaak. De werknemer had zijn werkgever, ABN AMRO, aansprakelijk gesteld.

Terecht, vond de kantonrechter: de bank deed te weinig tegen de hoge werkdruk. In een bepaald jaar was de leidinggevende van de werknemer met zwangerschapsverlof en drie van de acht collega’s waren gedurende een langere periode afwezig. De bank had weliswaar erkend dat de werknemer hierdoor onder behoorlijke druk stond, maar zocht geen oplossingen. Toch vond de kantonrechter dat de werknemer medeverantwoordelijk was voor de burn-out: deze had zelf het werk geaccepteerd en ging voor promotie.

De auteur is hoogleraar arbeidsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen.