Vandaag wordt op het PvdA-congres in Utrecht de integratieresolutie ”Verdeeld verleden, gedeelde toekomst” behandeld. Trefpunt PvdA en levensovertuiging, waarin christenen, humanisten, moslims en hindoes elkaar ontmoeten, ziet met genoegen dat veel van zijn verbetervoorstellen door het partijbestuur zijn overgenomen.Ook binnen Trefpunt PvdA en levensovertuiging waren de discussies heftig. Eensgezindheid was er over het feit dat de concepttekst nationalistische trekjes vertoonde, te veel vanuit een wij-zijdenken was geschreven en soms al te stoer was.

Als het congres de door het bestuur overgenomen amendementen aanvaardt, ligt er een helder stuk dat de gevoelens van mensen serieus neemt, eerlijk is ten opzichte van de dilemma’s en werkelijk een handvat biedt om het integratievraagstuk te benaderen.

De reactie van oud-PvdA-fractievoorzitter Wallage, donderdag in de Volkskrant, dat de PvdA te veel de agenda van Wilders volgt, herken ik niet als ik naar de nu voorliggende teksten kijk. Wat ik juist sterk vind is dat de PvdA met deze resolutie de integratieagenda weer naar zich toe haalt.

Ook aan het adres van Ella Vogelaar, gisteren in Trouw, zeg ik: alle typisch sociaal-democratische thema’s, zoals het belang van emancipatie, onderwijs, arbeid, wonen, sociale zekerheid, krijgen het volle pond. De resolutie gaat uit van „een vitale rechtstaat” en van „actief burgerschap”; prima sociaaldemocratisch.

Klokgelui

Heel bruikbaar is de drieslag die men hanteert bij het benoemen en beslechten van conflicten in ons land. Ten eerste: normeren, dat wil zeggen het naleven van wetten die voor iedereen gelden. Eerwraak, vrouwenbesnijdenis, discriminatie; gewoon verboden.

Ten tweede confronteren: op zichzelf niet-strafbare gedragingen, maar die vanuit de waarden van de rechtsstaat en de sociaaldemocratie ongewenst zijn, moeten in een soms polariserend debat worden bestreden. Voorbeeld: geen verbod op de film van Wilders. Maar de PvdA heeft wel de wijze waarop misplaatste angstgevoelens jegens de islam werden aangewakkerd, aan de kaak gesteld.

De derde benadering is tolereren en accepteren: mensen in hun waarde laten, ook al doen ze dingen die ergernis opwekken, maar binnen het recht en de fundamentele waarden en vrijheden vallen. Voorbeelden hiervan zijn kerkklokkengelui, moskeeën in opvallende architectuur en dergelijke.

Binnen Trefpunt is positief gereageerd op de gepaste aandacht voor de levensovertuiging in de samenleving. Uit het eerste beginselprogramma van de PvdA uit 1947 wordt geciteerd dat de PvdA het innig verband erkent tussen levensovertuiging en politiek inzicht. En dat het wordt gewaardeerd dat leden dit verband in hun werk in de partij ook duidelijk doen blijken. Religie is voor veel mensen een belangrijk onderdeel van hun identiteit, een ijkpunt voor hun normen en waarden en een middel om hun plaats in de maatschappij te bepalen, zo zegt de bijgestelde resolutie.

Helder wordt uiteengezet dat de PvdA de vrijheid van geloof, van welke signatuur en zwaarte ook, steeds zal verdedigen en uitdragen, ook uiteraard de vrijheid om afstand te doen van je geloof. Geloof mag bekritiseerd worden, zelfs als dit als kwetsend wordt ervaren. Maar iedereen heeft de morele plicht zorgvuldig met verworven rechten en vrijheden om te gaan. Het wordt een kwestie van fatsoen genoemd dat je medeburgers niet beledigt en onnodig kwetst.

SGP

De scheiding van kerk en staat houdt niet in dat politici zich niet met religie mogen bezighouden. Geloof is niet alleen een persoonlijke bron van zingeving; alle burgers komen religie tegen als een fenomeen dat tal van maatschappelijke processen, zoals de integratie van nieuwkomers, kan remmen of versnellen.

Uiteraard maakt de resolutie opmerkingen over de islam („een voor velen nieuwe godsdienst, die zo zichtbaar is in de publieke ruimte, is stof voor debat en wrijving”); ook de positie ten opzichte van het orthodoxe christendom wordt gemarkeerd. De opvattingen over man en vrouw, homo en hetero, kerk en staat binnen de SGP „zijn apert strijdig met onze beginselen.”

Maar dat is geen reden de SGP te verbieden, zegt de resolutie. „Hier moet de intolerantie getolereerd worden omdat zij op grondwettelijke vrijheden gebaseerd is. Maar niet passief doch met een actieve verdediging van onze waarden en idealen. Hier kiezen we dus voor de confrontatie.”

Buigen voor de agenda van Wilders? Nee, ik ben opgetogen over de trefzekerheid van het stuk. De PvdA „erkent de pijn en het onbehagen” waarmee migratie gepaard gaat. Ogenschijnlijk kleine kwesties, zoals het weigeren handen te schudden, de boerka en aparte in-burgeringscursussen voor vrouwen worden niet gebagatelliseerd, want die raken aan de kernwaarden van de rechtsstaat.

„Zonder een vruchtbare strategie om ermee om te gaan strandt elk verhaal over het scheppen van kansen en het accepteren van diversiteit op huizenhoge drempels van argwaan en slechte ervaringen.” Beter dan de resolutie het verwoordt, kan ik het niet zeggen.

De auteur is secretaris van Trefpunt PvdA en levensovertuiging .