In enkele Amerikaanse media kwamen recent wetenschappers aan het woord die de dagen hebben afgeteld tot Bush uit het Witte Huis verdween. Onder de vorige president was onderzoek met embryonale stamcellen weliswaar toegestaan, maar niet met overheidsgeld. Dat leidde soms tot de vreemde situatie dat laboratoriumgereedschap gemerkt was met kleurenstickers: groen voor een incubator voor de ‘presidentiële’ stamcellijnen en rood voor een microscoop waarmee je ‘belastinggeldvrije’ stamcellen mocht bestuderen.Stamcellen waren een belangrijk item tijdens de verkiezingscampagne van Obama. Voorstanders van het gebruik van embryonale stamcellen beschuldigden Bush ervan dat door zijn beleid miljoenen patiënten verstoken bleven van levensreddende medicijnen. De stem van de radioverslaggever klonk eind vorige week teleurgesteld toen hij zei dat Bush het stamcelonderzoek acht jaar heeft vertraagd.

De stap die Obama nu zet, zal betekenen dat er ook overheidsgeld beschikbaar komt voor nieuwe stamcellijnen uit de circa 10.000 menselijke embryo’s die in de vriezers van ivf-laboratoria liggen. Het is echter nog maar de vraag of deze maatregel snel tot grote successen leidt. Er komt nu wel een einde aan veel bureaucratie rond het stamcelonderzoek, maar intussen heeft het onderzoek met embryonale lijnen een achterstand opgelopen. Weliswaar hebben onderzoekers in andere landen, bijvoorbeeld in Azië, zich weinig aangetrokken van het Amerikaanse moratorium, maar het besluit van Bush betekende wel een stimulans voor het zoeken naar verantwoorde alternatieven.

Dat die er zijn, bleek vorige week nog uit een publicatie in het blad Nature, waarin Britse en Canadese onderzoekers aantoonden dat het mogelijk is huidcellen terug te programmeren tot embryoachtige stamcellen. Dat was al langer mogelijk, maar alleen door gebruik te maken van virussen, wat het risico op het ontstaan van kanker met zich meebracht. De nieuwe techniek met huidcellen lijkt veelbelovend en betekent meteen een haast onuitputtelijke bron voor stamcellen. Of deze lijnen daadwerkelijk toepasbaar zijn, moet nog blijken, maar ze staan dichter bij de praktijk dan de embryonale lijnen.

Volgens niet-officiële bronnen zou Obama vandaag spreken over de terugkeer van ”gezonde wetenschap”. Met gezond bedoelt de president dan de situatie dat de overheid zich niet te veel bemoeit met de ethische dilemma’s rond wetenschappelijk onderzoek. Jammer, want wetenschap is niet waardevrij en dat geldt zeker voor de praktische toepassing van veel wetenschappelijk onderzoek. Embryo’s mogen geen speelbal worden in een politiek debat, maar bij gezonde wetenschap hoort juist dat er respect getoond wordt voor beginnend menselijk leven.