Vanuit het perspectief van een goed maatschappelijk debat is het cruciaal dat burgers, en zeker politici, de vrijheid hebben hun standpunten te verwoorden zoals zij dat zelf willen. De belangrijkste reden hiervoor is dat deze vrijheid de politicus de maximale ruimte biedt om op de wijze die hem zelf goeddunkt te verwoorden wat zijn standpunt is. Hierdoor krijgt de kiezer het beste inzicht in de persoonlijkheid van de politicus en waar hij voor staat.De vergelijking van Geert Wilders tussen ”Mein Kampf” en de Koran en zijn film ”Fitna” geven ons een glashelder inzicht in de persoon Wilders en zijn opvattingen. Dit maakt de afweging of je voor of tegen zijn standpunt bent helder en daarmee een stuk makkelijker dan wanneer hij tegen zijn zin zijn argumenten zou moeten nuanceren of aanpassen.

Het feit dat velen zich door zowel zijn uitspraken als zijn film gegriefd voelen, weegt niet op tegen het democratisch belang dat ieder standpunt het verdient om in vrijheid verwoord te worden.

Daarnaast blijkt keer op keer dat het wettelijk toetsen van uitspraken contraproductief is. Burgers die sympathie hebben voor een standpunt dat niet uitgesproken mag worden, zullen zich waarschijnlijk miskend voelen en hun vertrouwen in de democratie zal terecht afnemen. Kennelijk is er voor hun mening immers geen plaats. Een kennelijk verwerpelijk standpunt verdient het om krachtig en overtuigend weerlegd te worden. Alleen dan bestaat een reële kans dat het verdwijnt.

In de praktijk blijkt ook dat degene die vanwege zijn standpunt wordt buitengesloten, daarvan vrijwel altijd electoraal profijt heeft. Kijk naar het Vlaams Belang in België en de groeiende aanhang van de PVV in Nederland. Iedereen die cynisch is over ‘de politiek’ voelt zich aangetrokken tot de buitenstaander, omdat die anders is dan de rest van de ‘Haagse kliek’.

Verantwoordelijkheid

Maar de vrijheid van meningsuiting schept ook een verantwoordelijkheid. En juist daar valt Geert Wilders een groot verwijt te maken. In een democratie is het cruciaal dat politici te allen tijde bereid zijn hun standpunt overal en altijd toe te lichten en te verdedigen tijdens een openbaar debat. Dat is de arena waar ideeën getoetst worden en op basis waarvan vele burgers hun eigen standpunt bepalen. Tijdens het debat bewijst een standpunt al dan niet zijn waarde.

Wilders ontwijkt het debat echter stelselmatig. Binnen de Kamer door tegenargumenten te negeren met gevleugelde uitspraken als: „U kunt zeggen wat u wilt maar dit is de waarheid”, en: „Wat u vindt interesseert mij niets.” Vaak ook door simpelweg de vragensteller te negeren dan wel te beledigen.

Maar ook buiten de Kamer ontloopt Geert Wilders zijn verantwoordelijkheid om zijn standpunten in een openbaar debat te laten toetsen. Zo is hij na het verschijnen van ”Fitna” ondanks vele uitnodigingen, onder andere vanuit de moslimgemeenschap, nog nooit inhoudelijk het debat aangegaan over zijn film. En dit terwijl hij voor het verschijnen ervan te pas en te onpas riep dat hij bereid was om met „iedereen en overal” het debat aan te gaan.

Veiligheidsredenen waren volgens de PVV de reden hiervan. Hoewel er inderdaad helaas gevreesd moet worden voor de veiligheid van Wilders, mag dit nooit een excuus zijn om het debat te ontlopen. De overheid is verantwoordelijk voor de veiligheid van Wilders, hijzelf is dat voor zijn standpunten. Die verantwoordelijkheid neem je door ze in het openbaar te verdedigen. Onlangs startte hij in Waddinxveen met een tour partijbijeenkomsten. Ook daar waren journalisten en sceptici niet welkom.

Ook weigert hij te verschijnen in vrijwel alle discussieprogramma’s op televisie. Met name wanneer tegengas verwacht kan worden. Voor veel burgers en dus ook aanhangers van de PVV is niet duidelijk dat hun voorman het debat ontloopt. Sterker nog, ik vermoed dat velen denken dat hij nooit wordt uitgenodigd voor discussieprogramma’s. Niets is minder waar. Ieder discussieprogramma wil Geert Wilders dolgraag in de uitzending. Hij weigert te komen.

Bange mensen

Het is belangrijk dat deze houding van Wilders vanaf nu keer op keer onder de aandacht wordt gebracht. Binnen het parlement door collega-politici wanneer hij weigert in te gaan op tegenargumenten dan wel vragenstellers negeert of beledigt. In de media door presentatoren van discussieprogramma’s. Laat altijd aan de kijker weten wanneer Wilders of een andere politicus geweigerd heeft te komen met daarbij de eventuele motivatie.

„Democratie is niet voor bange mensen”, sprak Frits Bolkestein ooit terecht. Wanneer wij geloven in onze democratie moeten wij niet bang zijn voor welk standpunt dan ook. Laten wij onze politici de maximale vrijheid geven hun standpunten te verwoorden. Het helpt ons om een oordeel over hen te vormen. In ruil voor deze vrijheid dienen politici te allen tijde bereid te zijn om daadwerkelijk het debat aan te gaan en hun standpunten tegen het meest kritische licht te laten houden en te verdedigen. Uit meningsverschillen ontspringt immers de waarheid!

De auteur is directeur van het Nederlands Debat Instituut.