”Jessica’s eerste gebed”
Auteur: Hesba Stretton, bewerking Nico Eikelenboom; ill. Rino Visser
Uitgeverij: Callenbach, Kampen, 2002
ISBN 90 2661 125 0
Pagina’s: 44
Prijs: € 12,95. Je klassiekers moet je koesteren. En aangezien bij klassiekers de inhoud niet veroudert maar de vertaling of bewerking wel, hoort bij dat koesteren dat er af en toe een nieuwe versie verschijnt. De klassieker ”Jessica’s eerste gebed”, het verhaal van Hesba Stretton dat in het Engeland van halverwege de negentiende eeuw speelt, heeft van uitgeverij Callenbach een heel nieuw gezicht gekregen. Het is nu op prentenboekformaat, en de illustraties van Rino Visser zijn heel bepalend geworden.

Het verhaal van Jessica’s eerste gebed -waarvan de eerste druk in 1866 verscheen- zal velen bekend zijn: Jessica, straatarm, verwaarloosd, uitgebuit, zonder vader en met een aan alcohol verslaafde moeder, komt in contact met ”meneer Daniël”. Hij drijft elke ochtend in alle vroegte een koffiestalletje. Hij wil eigenlijk niets met het armoedige kind te maken hebben, maar belooft toch dat ze eenmaal in de week een oud broodje en een kop koffie mag komen halen.

Meneer Daniël blijkt koster te zijn, ontdekt Jessica als ze hem op een dag volgt. Ze ontmoet ook de dominee en zijn twee dochtertjes. Als Jessica opeens wegblijft, gaat de koffiebaas/koster haar opzoeken. Hij ontdekt dat ze ernstig ziek is en neemt haar mee naar huis. Jessica’s moeder laat niets meer van zich horen, en Jessica wordt door meneer Daniël min of meer geadopteerd.

Verschil
Het verhaal is in de nieuwe uitgave flink ingedikt vergeleken bij de Nederlandse versie met illustraties van Isings die op de markt was. Van de ruim zes pagina’s tekst van het eerste hoofdstuk bijvoorbeeld is er ongeveer één overgebleven. Opvallend is dat er ook wat tekenende details zijn weggelaten: zo is in de oude versie Jessica altijd alert op politieagenten die haar zullen wegsturen en was haar moeder toneelspeelster voordat ze te verslaafd was. Deze gegevens zijn weggelaten. Waarom? Te hard voor kinderen van nu in het ene geval en te mondain in het andere?

Als voorbeeld van het verschil tussen de oude en de nieuwe uitgave volgt hier de passage waar Jessica meneer Daniël op straat ziet lopen: „Op een late winterdag dwaalde Jessica door de stad, ver van huis. Ze was weggegaan omdat haar moeder heel boos was. Het werd al donker. Toen zag ze een eindje voor zich de lange, welbekende gestalte van haar vriend, meneer Daniel. Hij was in het zwart en had en witte sjaal om. Jessica volgde hem op een afstand. Weldra bleef hij voor het ijzeren hek van een groot gebouw staan.”

Dat ene bijzinnetje, „omdat haar moeder erg boos was”, was oorspronkelijk zo: „Thuis was er erge ruzie geweest. Moeder was -als zo vaak- dronken geweest. Dat was naar, dan werd moeder altijd heel erg kwaad. Ze barstte in woede uit. Ze sloeg Jessica dan vaak en hard. Eindelijk kon Jessica langs de gevaarlijke ladder, met de zwakke of kapotte sporten, naar beneden. Ze kon door de stal wegvluchten. Ze snikte zo nu en dan onder het harde lopen nog van de pijn en van verdriet.” Zo ziet u: wie de oude versie kent, zal best eens wat missen in de nieuwe. Maar dat is geen reden om de oude te handhaven.

Stralenkransje
De illustraties van Rino Visser passen prima bij de sfeer van het verhaal. Ik heb gezocht naar overeenkomsten tussen zijn prenten en die van Isings; het is immers altijd lastig voor een illustrator om blanco te beginnen. Vissers illustraties zijn echt zijn werk geworden, wat niet wil zeggen dat er helemaal geen parallellen zijn. De plaatsing van de koffieketels op het stalletje en de kleding van het oudste meisje van de dominee bijvoorbeeld lijken Isings-echo’s. Maar de manier waarop hij het negentiende-eeuwse Londen tekent en de kerk die een belangrijke rol speelt in het verhaal, is prachtig en gedetailleerd. Zijn Jessica is wel een stuk zoeter geworden dan die van Isings. Slechts eenmaal vind ik dat hij de lievigheid overdrijft: de prent waar Jessica voor de eerste maal haar handen vouwt en bidt, daar kan zo een stralenkransje omheen. Je kunt echter verdedigen dat die illustratiestijl past bij dit soort boek. En het is een mooi boek geworden, dat is zeker.

Van dit boek zie je graag een flinke stapel op een prominente plek in de boekwinkel liggen, zodat (groot)ouders het zien en voor hun (klein)kind kopen. Je eigen klassiekers doorgeven is immers ook een belangrijke manier van koesteren.